Spiegeltelescoop voor twee tientjes

Het verhaal achter de PiKon is even ongewoon als verrassend. „Eerlijk gezegd wilde ik alleen meer leren over 3D-printen”, vertelt Wrigley enthousiast vanuit Engeland. „Ik kocht een bouwpakket van een 3D-printer en leerde via YouTube hoe ik met speciale software 3D-bestanden kan maken.”

Toen de universiteit van Sheffield financiering bood voor een programma om het grote publiek met technologie bekend te maken, greep Wrigley zijn kans. „Ik wilde graag laten zien hoe je met goedkope technologie burgerwetenschappers en hobbyisten enthousiast kunt maken. Omdat ik erg enthousiast was over 3D-printen en de Raspberry Pi-computer besloot ik die baanbrekende technologieën te combineren. Dat bracht me op het idee van een 3D-geprinte telescoop op basis van Raspberry Pi.” Het project PiKon kreeg vervolgens internationale bekendheid.

Crowdfunding

Wrigley tekende een telescoop, printte deze met zijn zelfgebouwde 3D-printer en maakte vervolgens een prototype. Nadat hij het tijdens het Festival of Mind van de universiteit presenteerde, ging het snel, vertelt Wrigley: „Het project werd opgepikt door de landelijke pers en specialistische websites.”

Hij besloot daarom de telescoop als bouwpakket aan te bieden via crowdfundingwebsite Indiegogo . Liefhebbers kopen via deze website al voor 20 pond (omgerekend 22 euro) de 3D-bestanden, die ze met hun eigen 3D-printer kunnen afdrukken. Wie geen 3D-printer heeft, kan voor 200 pond een geprint bouwpakket aan huis laten bezorgen. Wat dan rest, is de montage.

Spiegeltelescoop

Wrigley’s PiKontelescoop is een zogenaamde Newton- of spiegeltelescoop. Op zijn website legt Wrigley uit hoe deze werkt. Via een holle spiegel worden beelden uit de ruimte opgevangen, die met een oculair kunnen worden bekeken. Hemellichamen worden dus eigenlijk via de spiegel bekeken. De PiKon gebruikt geen oculair maar een kleine camera die foto’s van het beeld op de spiegel maakt.

Wat Wrigley betreft moet iedereen de telescoop kunnen maken. „Ik wilde de PiKon helemaal niet als product lanceren, maar inmiddels weten hobbyisten en leerkrachten ons te vinden. Ook ouders die hun kinderen wat meer over wetenschap en technologie willen leren, kopen de set. Daarnaast tonen veel astronomen interesse, maar ik wijs hen er graag op dat de PiKon een heel basaal instrument is.”

Doos

Om te laten zien hoe eenvoudig en leuk het is om een telescoop te maken, belooft Wrigley vanuit Engeland een bouwpakket toe te sturen. Een paar dagen later bezorgt de postbode een grote doos met daarin een pvc-buis van 60 bij 12,5 centimeter, diverse 3D-geprinte onderdelen en een handleiding. Het bouwen kan beginnen.

Dat is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. Niet alleen laat de handleiding aan duidelijkheid te wensen over, ook de 3D-geprinte onderdelen blijken niet zo gemakkelijk te passen. Dat ze een millimeter te dik zijn, zou geen probleem opleveren als het geprinte materiaal maar niet zo bikkelhard is. De pvc-buis en 3D-onderdelen geven zelfs met man- én vrouwkracht geen krimp. Als de onderdelen na veel duw- en trekwerk dan toch in elkaar zitten, zijn ze met geen mogelijkheid meer uit elkaar te krijgen.

Printplaatje

Dan is het tijd voor de Raspberry Picomputer – een printplaatje met wat aansluitingen en een SD-kaartje met het Linuxbesturingssysteem. De handleiding beschrijft dat er wat lenzen van de bijgeleverde Picamera moeten worden verwijderd, zodat de sensor al het licht direct opvangt. Vervolgens moet de standaard lintkabel tussen de camera en de printplaat worden vervangen. Het moet gezegd dat Wrigley echt alles wat nodig is, heeft geleverd. Wie een bouwpakket koopt, hoeft niet meer op zoek naar onderdelen.

Voor de Raspberry Picomputer zijn een beeldscherm en een toetsenbord nodig, maar die worden (begrijpelijk) niet meegeleverd. Wat handige apps voor smartphones bieden uitkomst.

Gebruikers moeten ook wat verstand van Linux hebben, maar gelukkig staan de opdrachtregels om de PiKon zijn werk te laten doen in de handleiding. Dat scheelt weer zoekwerk.

Kink

Het kost wat moeite om de Raspberry Pi te configureren, en ook het verwijderen van de cameralenzen kost heel wat zweetdruppels. Als eindelijk alle hobbels zijn genomen, kan de PiKon worden gebruikt. Het wachten is op een heldere avond rond volle maan: dat hemellichaam zet je immers het gemakkelijkst op de foto.

Als de maan zich in oktober eindelijk laat zien, kan het echte werk beginnen. Dan volgt de domper: de camera doet het niet. Mogelijk is door al het gewrik ergens een verbinding stuk gegaan; een behoorlijke kink in de kabel.

Leerzaam

Toch is er geen reden om bij de pakken neer te zitten. Wrigley’s project bestaat uit allemaal losse onderdelen die gemakkelijk te verkrijgen zijn. Voor een paar tientjes lap je de telescoop dan ook weer snel op. Daarmee is het doel van Wrigley –met twee betaalbare technologieën iets nuttigs maken– meer dan geslaagd. Zelfs met wat onvoorziene uitgaven blijft zijn telescoop een leerzame en betaalbare investering.

Helaas lukt het niet meer om zelf de maan op de foto te zetten vóór de deadline van dit artikel. Toch heeft de PiKon heel wat nieuwe inzichten opgeleverd. Het bouwpakket is dan ook een aanrader voor iedereen die altijd al een simpele telescoop heeft willen bouwen.

Spiegeltelescoop voor twee tientjes

Wetenschap & techniek

RD.nl in uw mailbox?