Satelliet Aeolus meet wereldwijd de wind

Voor iedereen die bij de totstandkoming van een satelliet betrokken is geweest, is de lancering altijd een hoogtepunt. Voor de Aeolus geldt dat dubbel en dwars, laat Martin Kaspers, product assurance manager voor de Aeolusmissie, weten. „We hebben een aantal keren op het punt gestaan om te zeggen: we stoppen ermee. Maar iedere keer kregen we vanuit het management en van meteorologen de reactie: Ga alsjeblieft door, we hebben deze satelliet nodig. We zitten echt te wachten op een wereldwijde meting van windprofielen, want die hebben we nog niet.”

De Aeolussatelliet, vernoemd naar de ”bewaarder van de wind” uit de Griekse mythologie, werd in Europa gebouwd en beproefd. Vervolgens ging hij per schip naar Frans-Guyana – gelegen aan de noordkust van Zuid-Amerika, ten oosten van Suriname. Daar kwam de satelliet begin juli aan en onderging hij de laatste tests. Een dezer dagen, afhankelijk van gunstige weersomstandigheden, wordt de Aeolus gelanceerd met een raket van het Vegatype.

Vanaf een baan op 320 kilometer hoogte brengt hij in 24 uur tijd het hele aardoppervlak in beeld.

Voor het in kaart brengen van luchtstromen wereldwijd is de satelliet uitgerust met een geavanceerd laserdopplerinstrument – een techniek die niet eerder is gebruikt voor windmeting vanuit de ruimte. De verfijnde apparatuur bestaat uit twee krachtige lasers, een sterke telescoop en uiterst gevoelige ontvangers. Het laserlicht botst op deeltjes in de atmosfeer en kaatst die terug naar de ontvanger. De deeltjes, die door de wind een bepaalde snelheid hebben, kaatsen het licht terug in een iets andere golflengte dan de satelliet het uitzond. Uit die golflengteverandering kunnen wetenschappers de horizontale luchtverplaatsing afleiden.

Zoals alle Europese satellieten voor aardobservatie, voorziet ook de Aeolus in een behoefte. Meteorologen en klimatologen beschikken op dit moment vooral over gegevens van wind boven land, en die informatie is behoorlijk fragmentarisch. De wereldwijde dekking van de Aeolus, met informatie over luchtstromen tot op 30 kilometer hoogte, betekent dus een grote stap vooruit.

Wetenschappers verwachten dankzij de satellietmetingen er meer zicht op te krijgen hoe wind, luchtdruk, temperatuur en luchtvochtigheid met elkaar samenhangen. Veranderingen in een of meer van die componenten brengt immers verandering van weer met zich mee – en op de lange termijn verandering van het klimaat.

ESA-onderzoekers verwachten dat de meetgegevens van de Aeolus in de komende jaren niet alleen de weersverwachting zullen verbeteren. De data geven ook inzicht in de stofdeeltjes in de lucht en zijn daarmee bruikbaar voor berekeningen aan de luchtkwaliteit.

Satelliet Aeolus meet wereldwijd de wind

Wetenschap & techniek

RD.nl in uw mailbox?