Schoolplein rookvrij: „Het lukt altijd wel om ergens te roken”

Het is iets na elven, pauze. Bij de doorgang naar gebouw Zèta staat Nettie Koekoek de leerlingen te controleren. Ze houdt een groep staande die de straat op wil en blijft op haar strepen staan dat ze niet verder mogen. Nee, ze heeft geen rokers gezien.

Even verderop, bij de hoofdingang met gesloten hek, staat een jongen te midden van een stel jongens en meisjes een shagje te draaien. Als hij de surveillant ziet, verdwijnt het pakje Van Nelle in zijn zak. „We roken niet”, zegt hij. „Ruim maar gauw op, anders gaat het fout”, maant Arjen Zuurmond, afdelingsleider vmbo gemengde leerweg eerste en tweede klas.

„Het rookbeleid slaat nergens op”, zegt een meisje.

„Het lukt altijd wel om ergens te roken”, meent een jongen met een ondeugende twinkeling in zijn ogen. De groep loopt verder.

„Die jongen heeft geluk gehad. We waren net te vroeg. Het is niet altijd eenvoudig om een leerling daadwerkelijk op roken te betrappen”, zegt Zuurmond.

Normaal

Binnen zitten drs. W. de Kloe, lid van het college van bestuur van het Driestar College, en J. van Dam, sectordirecteur vmbo gemengde leerweg en theoretische leerweg. Ze leggen uit waarom de school al vanaf het nieuwe schoolseizoen rookvrije schoolpleinen heeft ingevoerd.

Nee, ze roken allebei niet. Van Dam (1980) heeft nooit gerookt. De Kloe (1956) –nu een verklaard tegenstander– inhaleerde nicotine tot 1993. „Toen ik jong was, was het normaal dat je rookte. Als je dat niet deed, vonden je vrienden dat raar. De tijd is helemaal veranderd. Het is nu juist abnormaal als je rookt. De leraren die roken, vormen nu een zeer kleine minderheid.”

Rokersplein

Vroeger was het gewoon dat leerlingen op het plein stonden te roken. Later kwam er een rokersplein. De Kloe: „In de jaren 90 groeide het bewustzijn dat roken slecht is. Het werd minder populair onder de scholieren om te roken, vooral bij vwo’ers. Het zijn nu vooral vmbo’ers die roken, al zijn zij zeker niet de enigen.”

De directie heeft het roken al jaren geleden ontmoedigd. De school vaardigde de regel uit dat er alleen op het rokersplein mocht worden gerookt. Leerlingen moesten minstens 16 jaar zijn of in de vierde klas zitten om daar te worden toegelaten, terwijl ze een rokerspas moesten laten zien: toestemming van thuis om te roken. Als De Kloe surveilleerde en hij vermoedde dat er gerookt werd, maakte hij graag een praatje. „Na verloop van tijd zag je de rook vanzelf of kwam de sigaret tevoorschijn.”

Overlast

De Kloe is ervan „overtuigd dat roken en school niet samengaan. Roken is schadelijk voor de gezondheid en moet geweerd worden.” Hij was dan ook een van de drijvende krachten achter een algeheel rookverbod op de school drie jaar geleden.

Dat heeft echter niet standgehouden. De Kloe: „Het was voor de leerlingen gemakkelijk om in de pauze het plein te verlaten. Ze gingen in de omgeving roken, zodat de buurt er last van kreeg. Wij gingen in de wijk surveilleren om leerlingen te betrappen. Sindsdien hebben we de rokerspleinen weer in ere hersteld. We wilden geen ruzie met onze buren.”

Nu dus geen rokersplein meer. „De wetgeving kwam ons te hulp”, zegt De Kloe. „Schoolpleinen moeten vanaf het komende jaar rookvrij zijn. We hebben besloten met ingang van het nieuwe schoolseizoen een rookvrij schoolplein in te voeren, omdat dat beter werkt.

Vooraf hebben we ingezet op preventie. De ouders zijn geïnformeerd en aan collega’s die roken, is gevraagd om te stoppen. De reacties zijn in het algemeen positief. Roken is in onze tijd problematisch geworden en dat is maar goed ook. De tijd is veranderd. Je kunt je toch niet meer voorstellen dat mensen in de trein een sigaret opsteken?”

Niet bij het hek

Van Dam, die het onderwerp ”gezonde school” in zijn portefeuille heeft, werd voorzitter van een werkgroep die voor de uitvoering moest zorgen. In die groep zaten afgevaardigden van alle gebouwen van Driestar College, mensen met diverse achtergronden, onder wie een ex-roker.

Van Dam: „We hebben afgesproken dat er niet alleen op het plein niet gerookt mag worden, maar ook niet in het zicht van de school. Tot aan de zomer wilden leerlingen nogal eens bij het hek gaan staan roken. Dat is geen visitekaartje voor de school. En dat mag dus niet meer.

We hebben de plekken in kaart gebracht die zich ervoor lenen om stiekem te roken. Zo is een onoverzichtelijke fietsenstalling voor de leerlingen nu in gebruik bij het personeel en hebben de leerlingen een andere stalling tot hun beschikking gekregen. Ook staan er hekken rondom de schoolgebouwen, met uitzondering van gebouw Zèta, zodat de leerlingen in de pauzes niet zo gemakkelijk van het plein af kunnen gaan.”

Strenge sancties

De sancties zijn verzwaard. Van Dam: „Tot nu toe moesten leerlingen die betrapt werden op roken één uur nakomen. Vanaf het nieuwe seizoen moeten ze twee uur nakomen als ze de eerste keer betrapt worden. Gebeurt het voor de tweede keer, dan moet de leerling een week lang van 8 tot 4 uur op school aanwezig zijn. Bij de derde overtreding komt daar een gesprek met de ouders bovenop. Vanaf de vierde keer is het mogelijk een leerling te schorsen.”

Tijdens de eerste schooldag stond Van Dam buiten toe te zien op de naleving van de regels. Het is hem meegevallen. „Ik heb die eerste dag geen roker gezien. Ik moet eraan toevoegen dat ik niet de illusie heb dat alle leerlingen met roken gestopt zijn. Een klein aantal is gesnapt, maar het zijn er weinig, minder dan tien. Tot nu toe is er niemand betrapt op een tweede keer roken. Het gaat ongetwijfeld gebeuren, en dan zal blijken dat we aan onze regels vasthouden.”

Hoekje

De pauze is voorbij. De leerlingen komen terug van het plein. Hé, daar heb je die groep van straks ook weer. Ze steken hun hand op en blijven even staan. „We hebben toch gerookt, daarginds in dat hoekje”, zegt een van hen met een grijns.

Het argument dat roken slecht is voor hun gezondheid lijkt op de groep niet zo veel indruk te maken. Er is nog werk aan de winkel voordat de laatste roker van het schoolplein verdwenen is.

Overheidsdoel

In het nationaal preventieakkoord staan de plannen van het kabinet en vertegenwoordigers uit de maatschappij, de zorgsector en gemeenten over roken, alcoholgebruik en overgewicht. In 2040 zou er een rookvrije generatie moeten opgroeien.

De komende jaren worden er verschillende maatregelen genomen in de strijd tegen het roken. Eén daarvan is dat steeds meer openbare plekken rookvrij worden. Per 2020 moeten schoolpleinen, kinderopvanginstellingen, kinderboerderijen en de meeste openbare speeltuinen en sportverenigingen rookvrij zijn.

Een aantal middelbare scholen heeft het rookverbod op het plein al ingevoerd. Eén daarvan is het Driestar College.

Schoolplein rookvrij: „Het lukt altijd wel om ergens te roken”

Onderwijs & opvoeding

RD.nl in uw mailbox?