IJsselmuiden, Hasselt en Geelmuiden liggen in de tropen

Zijn 128 pagina’s tellende boekje ”Heimwee-eilanden, Geelmuiden, Hasselt, Hattem en IJsselmuiden in de Noord-Molukken” verschijnt vrijdag. Bovendien wordt morgen in Genemuiden een expositie geopend over het onderwerp.

Wie de moeite neemt om een gedetailleerde kaart van de Noord-Molukken te bekijken, komt een rijtje piepkleine eilanden tegen die vroeger op de route lagen naar Nieuw-Guinea: Klein- en Groot-Geelmuiden, Hasselt, IJsselmuiden en Hattem.

Een jaar of drie geleden kwam Westhoff een publicatie tegen over een mijnbouwonderzoek op Geelmuiden, de oude naam voor Genemuiden. De Genemuidenaar, schoolmeester op de Prins Mauritsschool in Staphorst, besloot er een klassenproject van te maken. „Hoe kan het dat een eilandje aan de andere kant van de aardbol zo heet? Wie gaf die naam en wat voor mensen wonen daar?“

Logboeken

Westhoff dook in allerlei logboeken van VOC-schepen. „Toen ik mij erin verdiepte, kwam ik ook Hasselt, IJsselmuiden en Hattem tegen. Hier waren ooit Nederlanders geweest. Dat was nog niet alles. In de buurt lagen vroeger ook onder meer Medemblik, Enkhuizen, Urk, Briel en Edam. Alleen Klein- en Groot-Geelmuiden, IJsselmuiden, Hattem en Hasselt heten nog zo. De andere eilanden hebben nu Indonesische namen.”

De Genemuidenaar reisde zelf niet naar de eilandjes. Het meeste speurwerk deed hij via internet. Westhoff had het geluk dat de VOC-kapiteins goede logboeken bijhielden, die tegenwoordig allemaal digitaal zijn in te zien. De naamgever van de eilandjes viel niet te achterhalen. Wel kwam boven water dat VOC-kapitein Pieter Stippert in 1681 door het gebied zeilde. Vanaf die tijd droegen de eilandjes Hollandse namen. Daarvoor waren de Hollanders ook al in het gebied, maar de eilanden bleven toen naamloos.

„Je mag dus aannemen dat Stippert of een van zijn bemanningsleden erg creatief was”, zegt Westhoff. Hattem en Geelmuiden, niet groter dan vijf voetbalvelden, zijn bewoond. Maar de bewoners zijn geen nazaten van Nederlanders. Die vond de docent wel op Bacan, een veel groter eiland met een protestantse gemeente die stamt uit de VOC-tijd. Westhoff slaagde er niet in om in contact te komen met bewoners van Geelmuiden.

Wel vond hij een Japanner van wie hij foto’s ontving van Geelmuiden en Hasselt. Op de foto’s staan bewoners, straatjes en paalwoningen.

Expositie

De tentoonstelling ”Geelmuiden aan de andere kant van de wereldbol” is vanaf morgen te zien in het Historisch Centrum Genemuiden. De expositie toont de geschiedenis van de eilandjes aan de hand van kaarten, foto’s en tekst. Filmpjes draaien over het hedendaagse leven op de eilanden en directe omgeving. Een miniatuur fluitschip laat zien hoe het VOC-retourschip Geelmuiden (1657-1659) eruitzag.

IJsselmuiden, Hasselt en Geelmuiden liggen in de tropen

Geschiedenis

RD.nl in uw mailbox?