Fietsen op Flakkee

Ze vond het in eerste instantie maar niks, haar favoriete fietstocht maken met een RD-redacteur uit het verre Apeldoorn. Tinie Houweling (51) dacht dat met het doorgeven van het traject de kous af was. Niet dus. En zodoende staat ze op een doordeweekse dag met haar fiets te wachten ergens aan de provinciale weg N215, ter hoogte van Nieuwe-Tonge. Ze heeft een e-bike, en daar schrik ík dan weer van, want die is op een gewone fiets maar moeizaam bij te houden. Maar dat viel mee, zo bleek al gauw.

Houweling is moeder van acht kinderen, komt zelf niet van Flakkee, maar groeide op in Woudenberg. Is dus „een overkanter” in Flakkeese oren, want het Flakkeese dialect leert iemand van buiten het eiland niet gauw aan. Haar man Adri is wel Flakkeeënaar: hij komt uit Nieuwe-Tonge. Even buiten dat dorp was hij jarenlang agrariër. Dat beroep heeft hij ingeruild voor een soortgelijke baan in loondienst. Het ondernemersbloed stroomt nog wel in huize Houweling, want het echtpaar handelt in gebruikte en antieke meubels.

De vrije tijd die de twee af en toe ’s avonds of op een vrije dag hebben, benutten ze door het maken van fietstochten. De ruim 38 kilometer lange tocht die we deze dag gaan maken, is een van hun favorieten.

De Vliegers

Vanaf Nieuw-Tonge fietsen we een stukje over de parallelweg langs de N215, richting Middelharnis. Al gauw slaan we rechtsaf een fietspad op dat loopt langs De Vliegers. Het is een ietwat mysterieuze naam van een brede kreek ten zuidoosten van ”Menheerse” (zoals Middelharnis onder Flakkeeënaars wordt genoemd). Vroeger kronkelde dat water open en bloot tussen de akkers, nu is het met een strook bos gedrapeerd.

Het fietspad komt uit bij de Oostdijk in Middelharnis en via die route gaat het naar de haven, die nog altijd dienstdoet als ‘parkeerplek’ van boten voor de pleziervaart. Wie er fietst, mag het bronzen beeldje van een koffiekokertje niet missen. Het herinnert aan het visserijverleden van Middelharnis: koffiekokertjes gingen als jongste bediendes mee de zee op.

Achter het koffiekokertje worden twee andere ‘mannekes’ herdacht: de tweeling Han en Rien Boomsma, twee invloedrijke Menheersenaren die hun leven lang ongetrouwd bleven en samen optrokken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog drukten ze illegale krantjes voor het verzet en wisten ze honderden mannen buiten de werkkampen in Duitsland te houden door valse documenten te drukken. Ook als filmmakers en fotografen verdienden ze hun sporen. De Boomsma’s waren ook nog eens ongekend reislustig. Ze bezochten meerdere keren Nederlands-Indië en reisden per fiets (!) maandenlang door Europa.

Het ”hoad”

We rijden verder. In de richting van het havenhoofd – het ”hoad”, zeggen Menheersenaren. Tot augustus 1971 meerde hier de Haringvliet aan, een autoveer dat van en naar Hellevoetsluis voer. Na de aanleg van de Haringvlietbrug in 1964 raakte die vaartocht uiteindelijk overbodig. Al eerder, in 1961, was de Flakkeese tram ermee opgehouden. De tram had op het havenhoofd zijn eind- en beginstation. Voor wie daar nu nog meer van wil weten, is het tramhuisje (dat er ooit stond) nagebouwd. En er is zelfs een stukje spoorrails bij gelegd.

Op het ”hoad” gaan we via de voetgangersbrug de sluis over in westelijke richting. Onder aan de dijk, langs het water, loopt nog het jaagpad: een paadje waarover in het verleden de paarden liepen die boten naar het open water van het Haringvliet trokken.

Er is meer historie op dit deel van de dijk: een stuk muraltmuur. De muraltmuurtjes werden tussen 1900 en 1940 in Zeeland en op de Zuid-Hollandse eilanden aangelegd om goedkoop en snel zeedijken te verhogen. Ze werden genoemd naar de bedenker ervan, jonkheer ir. R. R. L. de Muralt. De watersnoodramp van 1953 rekende hard af met deze goedkope manier van dijkverhoging.

Bloemdijken

Verder in westelijke richting rijden we over de bloemdijken die zich tussen Menheerse en het Dirkslandse Sas door het landschap slingeren. Flakkees bloemdijken fungeren voor natuurliefhebbers als vluchtheuvels in een landschap vol pootaardappelen, uien en graan. Wie al die strakgetrokken akkers zat is, kan ook genieten van het prachtige wolkenlandschap daarboven: grillig en altijd in beweging.

We laten het dorp Dirksland links liggen en kiezen voor het Dirkslandse Sas. Rare term, dat ”sas”. Het is Oudnederlands voor schutsluis. Of de uitdrukking dat iemand ”in zijn sas is” verband houdt met zo’n schutsluis?

Het Dirkslandse Sas is een juweeltje in het landschap. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed meldt dat het in 1790-1791 werd gebouwd als schut- en uitwateringssluis. Dat was in de tijd dat de haven van Dirksland nog in bedrijf was en het Haringvliet een open zeearm.

Na een korte stop zetten we onze fietstocht voort en bijna ongemerkt maken we een noord-zuidwaartse oversteek dwars over het eiland: van de Haringvliet- naar de Grevelingenzijde. Het Grevelingenmeer staat bekend als het grootste zoutwatermeer van West-Europa. De Slikken van Flakkee, het buitendijkse natuurgebied van 2700 hectare dat aan de Grevelingen ligt, doet qua woestheid niet onder voor de bekendere Oostvaardersplassen. Via een smal zandpaadje pedaleren we dwars over het terrein in oostelijke richting, de kant op van het dorp Herkingen.

Visbank

In het dorp stelt Houweling voor hier niet de fietsknooppuntroute te volgen –die gaat binnendijks–, maar het nieuwe fietspad langs het water. Even het centrum van Herkingen aandoen blijft een aanrader vanwege de bekende ”visbank”. Die dateert uit 1754 en herinnert aan het kortstondige visserijverleden van Herkingen.

Met Herkingen alweer achter ons, gaat het verder naar het gehucht Battenoord – een plek waar het aantal vakantiegangers het aantal autochtonen ruimschoots heeft ingehaald. Tot de buitenlandse gasten behoren ook vogels, weet Houweling. Op een bepaalde locatie langs het water strijkt steevast een groep flamingo’s neer om er te overwinteren.

Vanuit Battenoord rijden we weer richting het startpunt en daarbij doorkruisen we nóg een dorp waar qua inwonertal –ruim 2400– de rek uit is: Nieuwe-Tonge. Desondanks telt het dorp maar liefst drie kerken: de dorpskerk van de PKN, een bedehuis van de gereformeerde gemeente en een kerk van de hersteld hervormden.

Eenmaal terug bij het startpunt even buiten Nieuwe-Tonge lijkt het rijden op een e-bike tóch verschil te hebben gemaakt. Houweling oogt nog energiek, terwijl haar medefietser uit Apeldoorn bekaf is. Maar dat kan ook een kwestie van lichamelijke conditie zijn.

----

Routebeschrijving

De fietsroute die Tinie Houweling-Mulder uit Oude-Tonge toestuurde, meet ruim 38 kilometer en wijkt op bepaalde punten af van de officiële fietsknopenroute (die bekendstaat als ”Fietsen langs de havenkanalen”).

Onze route start bij knooppunt 82 op de parallelweg langs de N215, ter hoogte van Nieuwe-Tonge en bij het wegrestaurant De Tram. Over die parallelweg gaan we in noordelijke richting, naar Middelharnis. Bij knooppunt 83, halverwege de parallelweg, slaan we af naar rechts, het fietspad op. Het pad slingert langs de kreek De Vliegers, maar die is vanwege enorme rietkragen, struikgewas en geboomte veelal nauwelijks te zien.

We rijden bij de rotonde even buiten Middelharnis de Oostdijk op (met rechts pittoreske dijkhuisjes en links de ”gemeentetuin”) richting de haven van Middelharnis (75).

Voordat we langs de haven in de richting van het havenhoofd gaan, kunt u ”d’n Diek” bezoeken, het winkelcentrum.

Vervolgens verder naar het havenhoofd (74). Dat gaat langs het haventje (houdt dat links van u). Bij de T-kruising waarop u uiteindelijk stuit, oversteken het fietspad op, richting het havenhoofd.

Dat fietspad ligt langs de provinciale weg, die aan de oostkant van en parallel met de waterweg tussen de jachthaven en het havenhoofd loopt.

Op het havenhoofd gaan we linksaf naar het fietsbruggetje over de schutsluis. U bedient het bruggetje door op een grote knop te drukken. De brug rolt dan vanzelf naar de overkant.

We zijn nu aan de westkant van de waterweg en rijden een stukje terug richting Middelharnis. Niet te ver terug, want we gaan al gauw via een landweg in westelijke richting, de kant van het Dirkslandse Sas op (73).

De vaart ter hoogte van het Dirkslandse Sas is via een vast bruggetje over te steken. Aan de overkant steil omhoog en dan direct links, richting Melissant. Dit stukje route loopt over een kale dijk in zuidwestelijke richting en komt uiteindelijk uit bij een rotonde ter hoogte van Melissant. Hier kruist de N215 ons pad. Oversteken bij de rotonde en verder naar knooppunt 72 rijden.

Bij het restaurant van golfclub Roxenisse kunt u even halt houden, iets gebruiken of het toilet bezoeken. Daarna gaat de route over de dijk verder in zuidoostelijke richting, achter Melissant langs naar de Slikken van Flakkee.

De knooppunten 71 en 78 markeren het traject langs en (deels) door dit woeste natuurgebied. We rijden daarbij in oostelijke richting, met rechts de graslanden van het natuurgebied en daarachter het water van de Grevelingen.

Doorrijden tot in het dorp Herkingen en even halt houden bij de ingang van de haven (aan uw rechterhand). In plaats van knooppunt 79 te volgen (die wijst ons naar een route binnendijks), gaan we rechtsaf de havenkade op en slaan dan direct linksaf naar het fietspad dat buitendijks langs het water loopt.

Verder in oostelijke richting via dit fietspad de kant van het gehucht Battenoord op. Eenmaal daar draaien we naar links en laten we de dijk en het water achter ons. Knooppunt 80 dient zich daar aan.

Het laatste stukje van onze route loopt via knooppunt 81 en dat gaat via Nieuwe-Tonge naar de provinciale weg, waar knooppunt 82 ons weer opwacht, ter hoogte van het wegrestaurant De Tram.

----

zomerserie Favoriete route

Dit is deel 6 in een serie over favoriete wandel- en fietsroutes van RD-lezers. Volgende week zaterdag aflevering 7.

Fietsen op Flakkee

Consument

RD.nl in uw mailbox?