Tekenaar Bos schetst beeld van klooster langs de IJssel

De monniken in klooster Hulsbergen hielden niet van natte voeten. Daarom deden ze aan waterbeheer. Het bekendst zijn ze echter van hun monnikenwerk: handgeschreven Bijbels en boeken.

De namen op de plattegrond van het Gelderse Wapenveld verraden dat er ten noorden van het dorp een klooster moet hebben gestaan. Wie het dorp aan de noordzijde via de Groteweg uitrijdt, komt langs het Monnikenbos. De eerste grote zijweg rechts heet de Kloosterweg. Helaas is het klooster verdwenen; op de plaats waar het gebouw tussen 1407 en 1578 zou hebben gestaan, bevindt zich nu een camping.

Met een reeks van drie bijeenkomsten en een excursie brengen de Stichting Recreatie Wapenveld (SRW) en bezoekerscentrum Vrieze’s Erfgoed de historie van het klooster onder de aandacht. Dinsdagavond staat de eerste lezing op het programma.

Met name in het waterbeheer hebben de monniken een rol van betekenis gespeeld. Ze moesten wel, want het klooster stond op het diepste punt van de Oost-Veluwe, tussen het riviertje de Grift en de grote rivier de IJssel. „Voor de Grift, die dwars over het kloosterterrein liep, hadden ze een speciale onderdoorgang gemaakt”, vertelt schrijver en tekenaar Bernard Bos uit Heerde.

Moderne devotie

In bezoekerscentrum Vrieze’s Erfgoed, waar ook de lezingen gehouden worden, is een expositie geopend waarin de geschiedenis van het klooster zichtbaar wordt. Letterlijk zichtbaar, want op basis van archeologisch onderzoek tekende Bos uit hoe het klooster eruit moet hebben gezien. De recentste tekening maakte Bos in 2014. „Daarin is de uitbouw van het klooster in 1488 verwerkt.”

De monniken in het klooster, dat ook wel fraterhuis Sint-Hiëronymus wordt genoemd, speelden een belangrijke rol binnen de moderne devotie, een spirituele beweging die Geert Groote in Deventer en Thomas a Kempis in Zwolle in gang zetten. De hervormers keerden zich tegen uitwassen binnen de Rooms-Katholieke Kerk, zoals wangedrag van priesters en geldverspilling. In de tweede bijeenkomst wordt er nader op die thematiek ingegaan.

Zo is het afschrift van het werk ”De navolging van Christus” van Kempis dat in Wapenveld werd gemaakt, het oudst bekende exemplaar. Ook werden er diverse Bijbels gekopieerd door de fraters; een echt monnikenwerk. „Er is onder meer een Latijnse vertaling van het Nieuwe Testament uitgegeven in 1433”, vertelt Bos.

Een missaal uit 1509 bevat een bijzondere bladzijde die later is ingevoegd. „Die missaal werd, zoals de naam al zegt, gebruikt tijdens de mis. Ergens midden in dat boek stond een kruis in de marge afgedrukt. Dat moest tijdens de mis worden gekust door de priester. In het exemplaar uit het klooster Hulsbergen is de bladzijde met het kruis vervangen door een nieuwere versie. Het kruis in de oorspronkelijke variant was waarschijnlijk vergaan”, legt Bos uit. „Op de nieuwe pagina herken je goed het IJsselpenwerk, met fijne versieringen van de initialen.”

Het kloosterterrein naast de camping is vrij toegankelijk. Onlangs is er een bord geplaatst met informatie en een uitvergrote versie van de tekening van Bos. „Zo zie je maar dat verbeelding leidt tot realisatie”, merkt de tekenaar tevreden op, „Met het uiteindelijke doel om blijvende aandacht te krijgen voor de bijzondere geschiedenis van het klooster.”

Tekenaar Bos schetst beeld van klooster langs de IJssel

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?