Synodael journael (VII): De synode is voor mij een feest

Toen de Nationale Synode twee weken geleden eindelijk van start ging, waren alle liefhebbers van de ware christelijke religie opgelucht. Na jarenlange kerkstrijd zou de valse leer van de arminianen door een gezaghebbende vergadering worden veroordeeld. Ik ben een fervente gomarist en de synode is voor mij een feest. Maar ik verdien mijn brood in een drukkerij en ik houd van mijn vak. Nu lijkt de synode opeens een streep door onze rekening te halen.

Je moet weten dat Dordrecht een goede naam heeft als stad van Bijbeldrukkers. Nog net in de katholieke tijd vestigde Jan Canin zijn bedrijf in de Wijnstraat. Hij kwam uit Emden, waar de Nederlandse calvinisten vertrouwd waren met de zogenaamde Deux-Aesbijbel. In Dordrecht legde Canin die Bijbel in 1571 op zijn drukpers voor geheime protestantse lezers. Kort daarna brak in Nederland de reformatie door en ging de markt open voor Bijbels in alle soorten en maten. De familie Canin deed goede zaken. Ook andere uitgevers begaven zich op de Bijbelmarkt, zoals mijn baas Pieter Verhaghen. Ik heb als letterzetter heel wat Bijbelteksten door mijn handen laten gaan.

Ieder goed gereformeerd gezin heeft een Deux-Aesbijbel in huis. Eenvoudige arbeiders leggen alles opzij om een exemplaar te kunnen kopen. Boekdrukkers hebben grote oplagen in voorraad. Alleen al in Dordrecht liggen er 15.000 exemplaren. Het landelijke cijfer loopt tegen de 80.000.

Nu die Nationale Synode! Omdat de remonstranten nog niet komen opdagen, stelde Johannes Bogerman voor een paar andere urgente zaken te behandelen. Zo’n zaak is een nieuwe Nederlandse Bijbelvertaling. Er is een week lang over gediscussieerd en afgelopen maandag zijn er vertalers benoemd. Gaat die nieuwe vertaling er dan echt komen?

Mijn baas was woedend toen hij over de plannen hoorde. Hij ging meteen naar dominee Balthasar Lydius, die zelf in de synode zit. Lydius was bereid om in de vergadering nog te wijzen op de belangen van de Bijbeldrukkers in de stad en daarbuiten. Maar het mocht niet baten.

Je begrijpt dat ook Isaac Jansz. Canin teleurgesteld was over de synodale besluiten. Als aanvoerder van de Dordtse drukkers schreef hij gisteren een brief op poten aan het adres van de „voortreffelijke heren en geachte vaders.” Hij rekende voor hoeveel Bijbels er onverkoopbaar zouden worden als er een nieuwe vertaling op de markt zou komen. „Eerwaarde synode, sta toch niet toe dat zoveel huishoudens geruïneerd zullen worden! Laat het rusten, zodat deze zaak wordt beëindigd met zo min mogelijk schade voor ons allen.”

Canin overhandigde het rekest aan de politieke gecommitteerden. Die zouden er vanmorgen over vergaderen. Bij al onze collega’s werd de uitslag in spanning afgewacht. Toen Canin onze werkplaats binnenkwam, zagen we aan zijn gezicht al hoe laat het was. De hoge heren hadden het verzoek van de boekdrukkers „ongefundeerd” bevonden.

De Bijbelbranche moet zich voorbereiden op een forse verliespost. Stilletjes hoop ik dat die nieuwe vertaling voorlopig niet klaar is. Ik weet als geen ander hoeveel tijd het letterzetten dan nog in beslag zal nemen! Ik schat dat dit project bijna twintig jaar gaat duren.

Burgh Liebaert, een denkbeeldige inwoner van Dordrecht in de jaren 1618-1619, houdt een „synodael journael” bij waarin hij beschrijft wat hem opvalt rond de Nationale Synode (die op 13 november 1618 –400 jaar geleden– begon). Volgende week woensdag deel 8.

Synodael journael (VII): De synode is voor mij een feest

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?