In memoriam: Gerard Dekker (1931-2017)

Hij noemde deze vraag, die nogal eens gesteld wordt aan mensen van wie men vermoedde dat zij de pensioengerechtigde leeftijd begonnen te naderen, een merkwaardige. Kennelijk werd door velen beroepsarbeid als een plicht of als een last ervaren. Niet als een recht of als een vreugde.

Voor Dekker zelf betekende het einde van zijn loopbaan als hoogleraar godsdienstsociologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam bepaald niet het einde van zijn wetenschappelijke activiteiten. Na zijn emeritaat in 1996 bleef hij volop publiceren. Recent verscheen er een boek over Bonhoeffer. Dekker was betrokken bij de vertaling van de biografie van deze Duitse verzetsman en theoloog. De presentatie, afgelopen vrijdag, kon hij vanwege zijn ziekte niet meer meemaken.

Dekker was van mening dat er een drastische wijziging nodig was in de verwoording, vormgeving en beleving van het christelijk geloof, wilde het voor de moderne mens aanvaardbaar worden. Daarbij liet hij zich inspireren door Bonhoeffer.

Het feit dat Bonhoeffer tegenwoordig ook in orthodoxe kring ingang vindt, schreef Dekker toe aan het feit dat er ook daar een verschuiving plaatsvond van de nadruk op de leer naar de nadruk op het leven en van een gerichtheid op het hiernamaals naar een gerichtheid op het leven hier en nu.

Dekker was zijn loopbaan begonnen bij het Gereformeerd Sociologisch Instituut, waarin ook de Gereformeerde Gemeenten en de Christelijke Gereformeerde Kerken participeerden.

Bij zijn pogingen om vanuit de godsdienstsociologie een bijdrage te leveren aan de vernieuwing van het (gereformeerde) kerkelijke leven kwam hij veelvuldig in conflict met theologen en kerkelijke leiders. In zijn boek ”Een moeizaam gevecht” uit 2005 schetste hij een beeld van die worsteling. Van huis uit behorend tot de Gereformeerde Kerken in Nederland, raakte hij steeds meer van die kerk vervreemd. Ook de Protestantse Kerk in Nederland voldeed volgens hem niet aan de eisen van de moderne tijd. Zodoende werd hij kerkelijk dakloos.

Bekendheid kreeg Dekker als godsdienstsocioloog van de gereformeerde wereld, met name door zijn boek uit 1992, waarin hij de diepgaande verschuivingen in de Gereformeerde Kerken tussen 1950 en 1990 analyseerde. Niet zonder reden kreeg het de titel ”De stille revolutie”. Een paar jaar eerder had hij in zijn boek ”Gereformeerden in meervoud” de brede gereformeerde gezindte ingedeeld in modern gereformeerden, orthodox gereformeerden en bevindelijk gereformeerden.

Al in 1994, bij de herdenking van vijftig jaar Vrijmaking, had hij voorspeld dat de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt de synodaal gereformeerden achterna zouden gaan. In 2013 onderbouwde hij die verwachting in zijn boek ”De doorgaande revolutie”. Een paar jaar later kwam hij onder de veelzeggende titel ”Zie hoe alles hier verandert” met een analyse van de recente ontwikkelingen in de kleinere gereformeerde kerkverbanden.

Dekker was in 1985 mijn copromotor. Hoewel we in onze visie op kerk en godsdienst ver uit elkaar lagen, hebben we altijd goede contacten onderhouden. Maar maandag kwam ook aan het werkzame leven van Gerard Dekker een einde.

---

In memoriam: Gerard Dekker (1931-2017)

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?