Al eeuwen gehaat zonder oorzaak

De kinderen schreeuwen het uit: „Vader, denk aan ons!” Noord-Koreaanse communisten eisen van de vader dat hij toegeeft als predikant zijn gemeente te hebben misleid. Zo niet, dan wordt zijn gezin levend begraven. De radeloze vader wil bekennen, maar zijn vrouw maant de kinderen tot stilte en begint te zingen. Vader en kinderen volgen haar voorbeeld, totdat de aarde hen bedekt.

Het is een van de vele voorbeelden uit boek ”Hated without a reason” (”Zonder oorzaak gehaat”). De 72-jarige dr. Patrick Sookhdeo, directeur van het Britse Instituut voor de studie van de islam en het christendom, heeft zijn kennis over christenvervolging gebundeld in een zeer toegankelijk werk. Het levert een waardevol en breed overzicht van christenvervolging in Europa, het Midden-Oosten en Azië op. De toegankelijkheid en brede insteek zijn niet zonder consequenties; sommige onderwerpen worden slechts aangestipt. Waardevolle inzichten geven echter genoeg stof tot nadenken.

De auteur bespreekt de christenvervolging vanaf het allereerste begin: de veroordeling van Jezus. Daarop volgt het martelaarschap van de apostelen en tijdgenoten, waarmee de auteur de woorden van Jezus, dat „Indien zij Mij vervolgd hebben, zij ook u zullen vervolgen”, op het netvlies van de lezer wil brengen. Martelaarschap en vervolging binnen het Romeinse Rijk en daarbuiten krijgen veel aandacht.

Confronterend

Toch laat Sookhdeo confronterend zien dat christenen niet alleen martelaars waren, maar ook zelf het zwaard ter hand namen. De vierde eeuw opende nog met een grote vervolging van christenen, aan het einde van de eeuw was het christendom de officiële religie van het Romeinse Rijk. Er ontstond een strijd tussen het orthodoxe christendom en sektes, zoals de arianen. Situaties waarbij christenen andere christenen naar het leven stonden, zijn volgens de auteur „te veel om op te noemen.” Ook de Joden in Europa hebben veel te lijden gehad van christelijke machthebbers.

De interne conflicten in de Vroege Kerk hebben ruim baan gemaakt voor islamitische veroveringen in de zevende eeuw, schrijft Sookhdeo. Na slechts honderd jaar hadden moslims al grote delen van het mediterrane gebied in handen. Na enkele eeuwen waren de inheemse christenen in bijvoorbeeld Algerije en Tunesië compleet verdwenen. Toen de kerkvader Augustinus in 430 stierf, waren er 700 bisdommen langs de Noord-Afrikaanse kust. In 1057 waren er daar –buiten Egypte– nog twee van over.

Christelijke gemeenschappen in landen als Syrië en Irak zijn blijven bestaan tot aan de dag van vandaag. Ook de kopten in Egypte hebben hun eigen plek in de samenleving behouden. Hoe dat komt? De auteur geeft spijtig genoeg geen duidelijke verklaring.

Lijnen naar het heden worden getrokken in het hoofdstuk over de „lange twintigste eeuw.” De auteur identificeert zeven ideologieën –bijvoorbeeld islamisme en boeddhistische nationalisme– die opkwamen en de motor waren achter de wereldwijde christenvervolging. Deze vervolging steeg tot immense hoogten. Toch ging in de vorige eeuw vervolging vaak gepaard met kerkgroei. In Iran, waar sinds de Islamitische Revolutie van 1979 christenen worden vervolgd, breidt de kerk bijvoorbeeld uit.

Medelijden

In het slot van het boek werpt de auteur enkele interessante vragen op. Is religieuze vrijheid een Bijbels principe? En: hoe moeten individuele christenen met vervolging omgaan? Aan de hand van verschillende Bijbelse voorbeelden weet de auteur een genuanceerd en tot nadenken stemmend antwoord te geven.

Uit alles blijkt dat het dragen van de naam van Christus ongekend veel haat oproept. De auteur geeft het advies om als christen echter ook geen andere reden voor vervolging te geven dan het volgen van Jezus Christus.

De lezer bekruipt soms een gevoel van medelijden met de vervolgde kerk. Maar is dat juist? Noord-Koreaanse christenen bidden voor christenen in Zuid-Korea, vanwege de in hun ogen aardse gezindheid daar. Godsdienstvrijheid hoeft geen ware vrijheid te zijn. Zoals de Amerikaanse vicepresident Mike Pence zei op een conferentie over godsdienstvrijheid: „Waar de Geest des Heeren is, aldaar is vrijheid.”

Al eeuwen gehaat zonder oorzaak

Christenvervolging

RD.nl in uw mailbox?