Atheïstisch Cuba telt steeds meer kerken

In de Cubaanse hoofdstad Havanna haasten mensen zich om op tijd te komen voor de zondagsviering van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen. Ondanks de warmte dragen de mannen hemd en das, de vrouwen rok en bloes met mouwen. Mensen van alle leeftijden vullen het kerkgebouw.

„Onze kerk is nog jong, maar sinds 18 juni vormen we al een district. We groeien dus”, zegt Luis Wilberto Tito, voorzitter van deze afdeling van de mormoonse kerk. De kapel wordt hun ter beschikking gesteld door de oecumenische Raad van Kerken van Cuba.

De eerste Cubaanse bekeringen tot het mormoonse geloof dateren van 1998. Inmiddels zijn er twee mormoonse districten in Cuba, samen goed voor 140 kerkleden. „Natuurlijk blijven we altijd een minderheid, maar we zouden nog wel een beetje kunnen groeien in de provincies Holguin en Camaguey”, zegt Tito.

Grote diversiteit

Deze ontwikkeling illustreert de groeiende religieuze diversiteit in Cuba. Jarenlang, sinds Fidel Castro in 1959 de macht overnam, was Cuba officieel een atheïstische staat. In 1992 veranderde de grondwet: Cuba werd een seculiere staat, met fundamentele waarborgen voor de vrijheid van eredienst.

„Er zijn nu veel verschillende kerken in Cuba en de onderlinge verhouding zijn prima”, zegt Tito. „Deze diversiteit laat zien dat de Cubaanse bevolking God wil kennen en dichter bij Hem wil komen.”

In het Register van Verenigingen van het ministerie van Justitie groeien de religieuze verenigingen sinds 2013 het snelst. Het zijn er al zo’n 600. Daartoen behoren meer dan 500 pinksterkerken, 55 evangelische en protestantse, 6 joodse gemeenschappen, een islamitische groep en een boeddhistische.

De registratieprocedure is complex. Voor de mormoonse afdelingen is die nog niet afgerond. Tot die tijd kunnen beginnende kerken ondersteuning en advies krijgen van de Raad van Kerken van Cuba.

„Het religieuze panorama in Cuba ziet er steeds complexer uit, met nieuwe bewegingen, zowel in de steden als op het platteland”, zegt Enrique Lopez Oliva, expert religieuze geschiedenis.

Cijfers schaars

Cijfers over religiositeit bij de Cubaanse bevolking zijn schaars. Volgens gegevens van de Rooms-Katholieke Kerk is 60 procent van de 11 miljoen Cubanen gedoopt, maar gaat slechts 2 procent naar de zondagsmis.

De protestanten tellen naar schatting 1 miljoen leden. Van de Afro-Cubaanse religies zijn geen cijfers bekend, maar volgens sommige experts zouden ze zelfs meer aanhangers tellen dan de rooms-katholieke gemeenschap. Sommige van die Afro-Cubaanse religies bedienen trouwens de rooms-katholieke doop.

„Er is een groot offensief van evangelische groepen”, zegt Lopez Oliva. „Je ziet ook dat het aantal moslims en joden sneller toeneemt dan het aantal christenen. En veel mensen gaan naar de Mayarituelen die de ambassade van Guatemala organiseert.”

Volgens Lopez Oliva is de religieuze diversiteit „een antwoord op de huidige crisis in de Cubaanse samenleving: veel mensen zijn onzeker over de toekomst en zoeken daarom wanhopig een houvast.”

Haeser (SEZ): Groei kerken niet groot

Het atheïsme in Cuba verliest gezag. Dat stelt ook J. Haeser, coördinator Cubawerk van de Spaanse Evangelische Zending (SEZ) vast. Maar van een plotselinge, spectaculaire groei in het aantal kerken in Cuba is volgens hem geen sprake.

Haeser plaatst vraagtekens bij de administratieve telling van het aantal kerken in Cuba. „Het IPS-bericht baseert zich op het Cubaanse verenigingsregister. Dat is niet de juiste insteek, want dat register staat nog maar kort open voor kerkelijke organisaties. Het is niet vreemd dat kerken juist nu proberen via dit register een status te verkrijgen.”

Haeser constateert al vele jaren een zekere groei bij de protestantse kerken. „Maar die groei is niet zo spectaculair als in de tijd na de versoepeling van het regime in 1987, ook niet zoals we die zagen rond het eerste pausbezoek in 1998. Toch verliest het atheïsme in Cuba wel aan gezag. Er ontstaan nieuwe kerken, maar bij de cijfers daarover moeten we wel een kanttekening maken. Helaas denkt men mede door haar korte kerkgeschiedenis nu eenmaal weinig kerkelijk. Wie iets nieuws wil beginnen, sticht het zoveelste kerkje.”

Haeser schat dat er in Cuba nu onder meer zo’n twintig pinksterkerkverbanden en tien baptistenkerken zijn. Door tal van factoren, zoals het isolement, het slechte transport en de slechte bereikbaarheid van al die kerkjes, komt men niet tot het vormen van een kerkverband. „Al die kerkjes bestaan voort, vaak bij gratie van een sterke leider. Als die wegvalt, is het vaak ook met het kerkje gedaan of valt de gemeente nog verder uiteen. Al die nieuwe kerkjes zijn dus vaak niet echt nieuw, maar zijn de restanten van een andere gemeente. Dat er dan behoefte is aan registratie in een verenigingsregister is begrijpelijk, maar laat nog niet het beeld zien van enorme groei.”

Atheïstisch Cuba telt steeds meer kerken

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?