Zuid-Afrika geschokt door zelfgekozen dood van auteur Karel Schoeman

Schoeman overleed volgens Rouwendal „vermoedelijk als gevolg van gebrek aan voedsel na een vrijwillig besluit niet meer te eten en te drinken.”

De brief waarin Schoeman over zijn besluit vertelt, is gedateerd op 27 april, in Zuid Afrika is dat ‘vrijheidsdag’. „Als romanschrijver is Schoeman zich er hoogstwaarschijnlijk bewust van geweest dat deze datering voorwerp zou worden van interpretatie”, vermoedt Rouwendal.

Schoeman vermeldt in zijn verklaring dat hij twee jaar geleden al een poging heeft gedaan om zichzelf het leven te ontnemen, een poging die destijds „door omstandigheden gefnuikt” is.

Blijkens zijn brief wil Schoeman met zijn zelfverkozen dood een discussie losmaken in Zuid Afrika over de euthanasiewetgeving.

Karel Schoeman (26-10-1939) werd geboren in het Zuid-Afrikaanse Trompsburg en studeerde taalkunde aan de universiteit van Vrijstaat. Aansluitend studeerde hij aan het seminarie te Pretoria. In 1961 trad hij toe tot de Rooms-Katholieke orde van de Fransiscanen in Ierland met het doel priester te worden. Hij keerde echter zonder zijn gelofte af te leggen terug naar Zuid-Afrika, waar hij afstudeerde in de bibliotheekwetenschappen.

Als bibliothecaris werkte hij van 1968 tot 1973 in Amsterdam. Vervolgens was hij enkele jaren verpleeghulp te Glasgow. Vanaf 1983 werkte hij weer in Zuid-Afrika, opnieuw als bibliothecaris, ditmaal te Kaapstad.

„Schoeman stond bekend als een teruggetrokken en wat zonderlinge man,” geeft Rouwendal aan. „Verhoudingen met andere schrijvers en vertalers raakten niet zelden getroebleerd.” Schoeman debuteerde in 1965 als schrijver met de roman ”Veldslag”. Zijn laatste roman verscheen in 2009 en had de schilder Titiaan als onderwerp.

Tussen 1980 en 2003 schreef hij ook vele historische boeken, zowel in het Engels als in het Afrikaans, waarin de geschiedenis van Zuid-Afrika aan de orde kwam. Verder schreef hij een twaalftal biografieën over Zuid-Afrikaanse personen.

De romans van Schoeman werden vertaald in vele talen en zijn meerdere malen onderscheiden. Als enige Zuid-Afrikaan won hij drie maal de Herzog-prys, de hoogste literaire onderscheiding in zijn vaderland. In Frankrijk werden twee vertalingen bekroond, in 2006 met de Prix Amphi (”La saison des adieux” – Afskeid en vertrek) en in 2009 met de Prix du meilleur livre étranger (”Cette vie” – Hierdie lewe). In 2014 werd hij door het Zweedse dagblad Svenska Dagbladet genoemd als kanshebber op de Nobelprijs voor literatuur van dat jaar.

In Nederland verscheen de eerste roman in 1992, een door Riet de Jong-Goossens verzorgde vertaling getiteld ”Een ander land” (Contact). Meer bekendheid kreeg Schoeman in 2014 met de door Rob van der Veer verzorgde vertaling van ”Hierdie lewe” (” Dit leven ”, Brevier). Dit boek werd breed en lovend besproken.

In 2015 en 2016 verschenen bij Brevier ook vertalingen van de andere twee delen uit de Stemme-reeks van Schoeman, respectievelijk ” Het uur van de engel ” en ” Verliesfontein ”.

Zuid-Afrikaanse schrijvers hebben geschokt gereageerd op de dood van Schoeman. Breyten Breytenbach: „Hij heeft diep geschreven. Zelden (indien ooit) heeft het land (en daarmee zijn mensen) zo tijdloos weergalmd als in het werk van Karel Schoeman. (…) Wat hij geschreven heeft, wordt niet dof.”

Antjie Kroch: „Karel Schoeman was voor mij de schrijver van eenzaamheid, de oneindigheid daarvan tegenover de uitgestrekte landschappen van de Vrijstaat en de Karoo.”

Francois Smith: „Schoeman was een van de allerbeste schrijvers die ik in welke taal dan ook gelezen heb.”

Wilma Stockenström: „Schoeman laat een reusachtige leemte na.”

Zuid-Afrika geschokt door zelfgekozen dood van auteur Karel Schoeman

Cultuur & boeken

RD.nl in uw mailbox?