Ontsnappen uit Londense hoerenbuurt onmogelijk

De interesse van Ines van Bokhoven ligt in het verleden. Eerder schreef ze samen met de koster van de Sint-Janskerk in Gouda de historische roman ”Het geheim van Erasmus”. Eveneens bij Mozaïek kwam ”Verraad! De wraak van de graaf” uit, haar eerste historische jeugdboek. Van Bokhovens thema’s en stijl zijn opvallend. Terwijl veel hedendaagse, vertaalde romans zich afspelen in een gegoed milieu en lijden aan een grote dosis voorspelbaarheid en romantiek, laat Bokhovens nieuwste roman ”Julia’s schaduw” de zwarte kant van het leven zien. De schrijfster begeeft zich naar de zelfkant van de samenleving, beschrijft kansloze en getraumatiseerde mensen en houdt het bij de rauwe waarheid zonder die voor de lezer enigszins af te vlakken. Na het lezen van het boek schud ik even met mijn schouders om een gevoel van onbehaaglijkheid van me af te laten glijden.

Van Bokhovens boek speelt zich af in het afvoerputje van Londen in 1888. De Londense wijk Whitechapel was in die tijd verbonden met armoede, viezigheid en ontaarding. In tegenstelling tot wat de Victoriaanse tijd doet vermoeden, vierden de seksuele misstanden hoogtij. Het is niet mogelijk om precies te bepalen hoeveel prostituees er in die tijd werkzaam waren in dat deel van Londen, maar de meest gehoorde schatting is 80.000. De economische situatie liet hun geen andere mogelijkheden en de man die zichzelf zag als onafhankelijk en superieur veroorloofde zich de meest onvoorstelbare uitspattingen.

Jack the Ripper

Midden in die tijd en omgeving leeft de hoofdfiguur Julia. Ze is er niet geboren; haar eerste jeugdherinneringen zijn warm en goed. Al heel jong verliest ze haar moeder en vader en de pleegtante is een kwaadwillende vrouw die haar verkoopt aan een bordeel. De traumatische ervaringen die ze daar opdoet, beschadigen haar persoonlijkheid voorgoed. Ze leeft met stemmen en een diep gevoel van onwaarde, naderend onheil en vervreemding van zichzelf en haar omgeving. Haar enige troost biedt de soms onverwachtse komst van de ingebeelde warme moederfiguur die ze soms letterlijk voelt en ziet. Een daadwerkelijke ontsnapping uit haar moeilijke levensomstandigheden lijkt onmogelijk, ook al ontfermt zich een man over haar, met nog redelijk goede bedoelingen. Ze is niet meer in staat zich te binden, zéker niet aan een man, en hetzelfde lot treft uiteindelijk haar ‘vriendinnen’.

De schrijfster haalt de tweede grote verhaallijn binnen door de historische figuur Jack the Ripper te laten herleven. De seriemoordenaar die zijn identiteit nooit prijsgegeven heeft, opereerde in datzelfde Whitechapel. Typ op Google zijn naam en je ziet hoe die onbekende, lugubere figuur talloze mensen al 115 jaar bezighoudt. De theorieën zijn legio, de bewijzen spaarzaam. Er is zelfs geopperd dat de moordenaar wel eens een vrouw zou kunnen zijn. En dat niet alle slachtoffers zíjn slachtoffers waren. Ines van Bokhoven speelt met deze gegevens en verwerkt ze in haar roman.

Juist die verzonnen plot van de schrijfster trekt mij niet zo. De hoofdfiguur Julia is een heel goed, sterk romanpersonage en de dissociatieve identiteitsstoornis (voorheen: meervoudige persoonlijkheidsstoornis) is beangstigend, beklemmend goed beschreven. De huid van Julia kleeft soms akelig strak aan die van de lezer. Daarbij past de extreme haatuitbarsting zoals die beschreven wordt aan het eind van de roman heel goed. Maar Bokhoven zet die woede-uitbarsting van Julia in het licht van de twijfel dat alle slachtoffers aan Jack the Ripper toegeschreven moeten. Die combinatie van onverbloemde realiteit én het inbrengen van deze plot werkt wat mij betreft enigszins storend. De schrijfster zelf noemt haar roman een „duister boek.” Ze heeft gelijk, het onheilspellende gevoel blijft natrillen.

N.a.v. ”Julia’s schaduw”, door Ines van Bokhoven; uitg. Mozaïek, Zoetermeer, 2009; ISBN 978 90 239 9210 3; 336 blz.; € 17.90.

Ontsnappen uit Londense hoerenbuurt onmogelijk

Cultuur & boeken

RD.nl in uw mailbox?