Kruistochten waren een legitiem antwoord

Schut schreef een boek omdat hij nog langer weigert zich te schamen voor de kruistochten. ”Een heilige oorlog tegen de jihad”, heeft hij zijn boek genoemd. De jihad in de titel staat voor de islamitische overheersing ten tijde van de kruistochten, de heilige oorlog voor de christelijke reactie daarop.

Schut komt voor zijn werk vaak in de islamitische wereld, maar wil niet dat zijn christelijke werkgever met name wordt genoemd. Hij heeft zijn boek breedvoerig opzet en maakt uitstapjes naar China, Noord-Korea en andere reisbestemmingen buiten het Midden-Oosten.

Maar het uitvoerigst is hij over het verleden van het Midden-Oosten. Uitgebreid verhaalt Schut over het ontstaan van de Vroege Kerk, om daarmee het punt te maken dat het christelijk geloof van oorsprong Midden-Oosters is, en allerminst westers. Christenen die nog in het Midden-Oosten wonen, worden desondanks vaak als „invasieve vertegenwoordigers van een westerse religie” beschouwd; een soort hedendaagse kruisvaarders dus. Terecht wijst Schut erop dat die visie de plank totaal misslaat.

En om nog een punt te noemen: Schut heeft óók helemaal gelijk als hij zich bezorgd toont over de ontwikkeling van de islam, ook in Nederland. Het salafisme heeft een behoorlijke aantrekkingskracht op jongeren, en christenen hebben daar weinig goeds van te verwachten – evenmin als andere groepen overigens. De islam is altijd samengegaan met wereldlijke overheersing, en Schut maakt dat in zijn boek glashelder.

Mede op basis van zijn reizen door islamitische landen concludeert Schut dat er niet één moslimland bestaat waar minderheden volledig worden gerespecteerd of volledige vrijheid krijgen. Dat komt doordat die onvrijheid in het DNA van de islam zit. Die religie is al sinds Mohammed een religie van het zwaard, stelt Schut.

Defensieve oorlog

De christelijke kruistochten daarentegen waren anders dan de islam, betoogt de auteur. Die waren, na al die eeuwen waarin de islam zich gewelddadig verbreidde, niet meer dan een „defensieve oorlog.” Hij legt uit waarom pelgrimstochten naar Jeruzalem in de middeleeuwen zo belangrijk waren. Vervolgens doet hij uit de doeken hoe het Ottomaanse rijk die pelgrimstochten in de middeleeuwen bemoeilijkte en hoe westerse christenen daar uiteindelijk op reageerden. „Naar mijn mening was dit een reactie die de islam over zichzelf had uitgeroepen”, concludeert Schut. De kruistochten waren slechts een „antwoord op de voortdurende agressie van de islam tegen de kerk.”

Schut leunt daarbij sterk op het werk van de Amerikaanse godsdienstsocioloog Rodney Stark en de Britse historicus Thomas Asbridge, die eerder op erudiete wijze hebben aangetoond dat de kruistochten niet uit de lucht kwamen vallen.

Schut lijkt nog wat verder te gaan dan zij. Hij vraagt zich af of paus Urbanus II, die de eerste kruistocht initieerde, niet eerder met zijn oproep had moeten komen, omdat de motieven zo nobel waren. Maar in dat licht is het vreemd dat Schut niet meer aandacht besteedt aan de plunderingen van Constantinopel – toen nog een honderd procent christelijke stad. Die werd tijdens de vierde kruistocht rond 1200 zelfs als einddoel veroverd omdat Jeruzalem wel erg ver was – en niet vanuit nobele motieven.

Christus teruggeven

Maar zelfs als de kruistochten volstrekt nobel waren geweest, dan nog blijft er wat knagen. Je zou als lezer willen dat Schut, immers een christen die zeer goed is ingevoerd in het Midden-Oosten, een spade dieper steekt. Waar is het hem uiteindelijk om te doen? Om aan te tonen dat christenen allerlei rechten hebben op wat ze hebben verloren en om hen te waarschuwen voor wat hen in de toekomst nog meer bedreigt? Dat lijkt het geval te zijn. Toch blijft dat schuren, juist voor iemand die de wereldwijde en verdrukte kerk zo goed kent.

Kenneth Cragg, een van de grootste christelijke wetenschappers op het gebied van de islam van de afgelopen eeuw en ongetwijfeld bekend bij Schut, zegt over de relatie tussen christenen en de islam in zijn boek ”The Call of the Minaret”: „Het doel is niet, zoals de kruisvaarders geloofden, het opnieuw in bezit nemen van wat het christendom heeft verloren, maar het aan moslims teruggeven van de Christus die ze hebben gemist. Christus teruggeven overstijgt al het andere.” Wie dat doet, kan inderdaad zeggen dat hij een „heilige” oorlog voert tegen de jihad.

Boekgegevens

”Een heilige oorlog tegen de jihad. Riep de islam de kruistochten over zichzelf af?”; Evert J. Schut; uitg. Jongboek, Heerenveen, 2017; ISBN 978 94 631 8561 5; 334 blz.; € 19,95.

Kruistochten waren een legitiem antwoord

Cultuur & boeken

RD.nl in uw mailbox?