Jeugdboek ”De blauwe vogels” van Jef Aerts: liefdevol portret van de band tussen twee broers

Josh heeft er een hekel aan als iemand over zijn broer praat „alsof hij een of ander probleem was waar we samen een oplossing voor moesten bedenken”. Liever trekt hij samen op met Jadran –die zomaar een woedeaanval kan krijgen– en kalmeert hem als het nodig is.

De broers slapen op één kamer, twee matrassen naast elkaar. Zodat Jadran, die overdag een zorgboerderij bezoekt, rustig kan slapen. Nergens is het sentimenteel – de bijzondere band is er gewoon. Jadran is geen last voor Josh, hoewel je als lezer ziet dat de verantwoordelijkheid eigenlijk te zwaar weegt op zijn 11-jarige schouders. „Jij bent Jadrans beschermengel”, had zijn moeder toen hij acht jaar was tegen hem gezegd. „Als je broer het even moeilijk heeft, dan moet jij hem helpen.”

Een boek krijgt vaak het label ”ontroerend” mee. Dit boek ís het. Het ontroert in zijn echtheid. Er spreekt warmte en liefde uit – hoewel er problemen te over zijn. Vader is niet meer in beeld, sinds de scheiding jaren geleden. Kortgeleden trokken een nieuwe vriend en zijn dochter in bij Josh, Jadran en hun moeder.

In het boek klinkt een hoopvol realistische ondertoon, in een gebutste omgeving. Het verhaal zit vol symboliek (over familie, over vleugels) maar is desondanks enorm toegankelijk. Gelukkig is ook het taalgebruik nagenoeg vlekkeloos, en dat is lang niet altijd in een boek voor deze leeftijdsgroep. Hooguit kunnen de verwijzingen naar de musical waarin Josh’ moeder speelde en de in twee zinnen genoemde zombiegame afstand creëren bij lezers.

Vliegles

Jef Aerts is een Vlaamse auteur die vooral opviel met ”Vissen smelten niet” (2013). Daarin schept hij een haast surrealistisch plaatje van de tocht die een jongen maakt in een ijskoude nacht, om de mooiste vis van zijn depressieve vader te redden. Zo’n missie is er in ”De blauwe vleugels” ook. Jadran en Josh ondernemen in het geheim een reis naar het zuiden, om kraanvogel Spriet bij zijn familie te brengen.

Jadran had de verlaten vogel eerder mee naar huis genomen. Zijn moeder wilde dat niet, maar als Jadran iets in zijn hoofd heeft, is hij niet te keren. Hij gaf het dier een plek op het balkon. En met de blauwe vleugels van zijn moeder om –een overblijfsel uit de tijd waarin zij met haar man in musicals speelde– geeft hij Spriet vliegles.

De kraanvogel is zeker niet de enige aanleiding voor de hachelijke onderneming. Het bericht dat Jadran voorgoed in een wooninstelling moet gaan wonen is als een bom ingeslagen bij de broers. Want: „Broers blijven altijd bij elkaar.” Daarom heeft Jadran Josh en de kraanvogel opgehaald, met de tractor van de zorgboerderij.

Op het eerste gezicht is het volslagen ongeloofwaardig: een beperkte jongen achter het stuur. Zijn broertje ernaast, met zijn pas geopereerde been nog in het gips: het gevolg van een woede-uitbarsting van Jadran. Achterin de houten bak –bedoeld voor tuingereedschap– Josh’ ingeklapte rolstoel en op schoot of hoog in de lucht de kraanvogel. Bij Aerts gelóóf je erin.

Schuld

Wat ook zo mooi is aan het boek is de respectvolle manier waarop de auteur Jadran neerzet. Hij is zoals hij is, met zijn eigen talenten. Hij weet aan de hand van zonnepanelen de koers van de reis te bepalen. Hij kan lappen tekst repeteren van het lied dat zijn vader en moeder samen zongen. En hij weet woordelijk de ruzie herhalen die voorafging aan het vertrek van zijn vader. Om te concluderen: „Het is allemaal mijn schuld, hè? Alles is altijd mijn schuld.” Iets waar hij het hele boek door mee worstelt.

Aerts leverde een knap kunstwerkje af, waarin niet alles zwart-wit is. Waarin volop plaats is voor de ontwikkeling van personages. En daarbij strooit hij ook nog met mooie zinnen en beelden, zonder dat het wollig wordt.

Boekgegevens

”De blauwe vleugels”, Jef Aerts; uitg. Querido, 184 blz., € 16,99.

Jeugdboek ”De blauwe vogels” van Jef Aerts: liefdevol portret van de band tussen twee broers

Cultuur & boeken

RD.nl in uw mailbox?