Fragmenten van verboden boek in rug ”Mijn Kamp” ontdekt

Conservator Havinga deed de ontdekking toen hij een exemplaar van ”Mijn Kamp” binnenkreeg met een kapotte rug. Door de scheur was een strookje Duitse tekst te zien. Deze tekst identificeerde hij als fragmenten uit ”Buddenbrooks” van Thomas Mann.

Thomas Mann wordt beschouwd als een van de grootste Duitse schrijvers uit de twintigste eeuw. Hij was een fanatiek tegenstander van het fascisme. In 1936 moest Thomas Mann wegens zijn verzet tegen de nazi’s vluchten uit Duitsland. In ballingschap in Nijmegen bracht hij ”Das Problem der Freiheit” uit, waarin hij pleitte tegen het nationaalsocialisme en voor de sociale democratie met een balans tussen vrijheid en gelijkheid. Van dit boekje is een exemplaar aanwezig in de collectie van het Bevrijdingsmuseum.

De roman ”Buddenbrooks”, over de ondergang van een Duitse koopmansfamilie, schreef Mann al in 1901. Toch werd ook dit boek verboden, want de nationaalsocialistische censuur verbood de druk en verkoop van alle boeken van Thomas Mann.

In de collectie van het Nationaal Bevrijdingsmuseum ontdekte Havinga nog twee edities van ”Mijn Kamp” met passages van ”Buddenbrooks” in de rug.

Uit onderzoek van historisch onderzoeker Has van Goethem blijkt dat tijdens de Tweede Wereldoorlog voor het lijmen van de rug van boeken vaker stroken oud papier werden gebruikt, omdat er naast papierschaarste ook een gebrek was aan karton. Het is mogelijk dat de boekbinderij waar ”Mijn Kamp” werd ingebonden met een stapel edities van ”Buddenbrook” bleef zitten die door de Duitse censuur onverkoopbaar waren geworden. Men zou de boeken gerecycled kunnen hebben als bindmateriaal.

Maar het is ook mogelijk dat het boek bewust werd gebruikt als een kleine daad van stil verzet tegen de censuur. Van Goethem zet zijn onderzoek voort, maar als er geen ooggetuigen naar voren treden of ander bewijsmateriaal wordt gevonden blijft het waarschijnlijk een mysterie.

De desbetreffende edities van ”Mijn Kamp” worden vanaf dinsdag tijdelijk tentoongesteld in het museum.

Fragmenten van verboden boek in rug ”Mijn Kamp” ontdekt

Cultuur & boeken

RD.nl in uw mailbox?