Column: Contextloos consumeren

Als deze nieuwe dienst ervoor zorgt dat de ontlezing wordt tegengegaan, is dat natuurlijk een mooi effect. Maar het zal mijn hobby niet worden: boeken lezen van een beeldscherm. Prachtig hoe Frits Spits van radioprogramma De Taalstaat dat vorige week zaterdag verwoordde. Hij ziet zich nog niet aan het ‘boekenbroertje’ van Spotify beginnen. „Omdat ik nog van het hebben van boeken ben. Van het vasthouden van een boek. Van het ruiken van een boek. Van ’t beduimeld weer uit de kast halen. Van het leven dat erin is gekropen. De koffievlek op pagina 42. Het ezelsoor bij die heel mooie passage.” Zo is het maar net.

Spits heeft het over een achterhoedegevecht. Dat is maar de vraag. Maar als het zo is: dat gevecht moet ook gevoerd worden. En dan niet alleen vanwege gevoelsargumenten die je zou kunnen afdoen als conservatieve nostalgie van mensen die weigeren met hun tijd mee te gaan. Nee, er zit ook een inhoudelijke kant aan. Er gaat iets verloren als we alleen nog maar via schermen gaan lezen en luisteren. Want in veel gevallen wordt het dan contextloos consumeren.

Contextloos? Ja. Natuurlijk is het prachtig om met een enkele klik dat boek op je scherm te toveren. En al helemaal als het om een antiquarische uitgave uit de 16e eeuw gaat die slechts in één bibliotheek te raadplegen is. Maar ik weet uit ervaring dat het een meerwaarde heeft om tóch naar die bibliotheek af te reizen en dat liedboekje zelf in handen te hebben. Inderdaad, vanwege de geur en het gevoel. Maar ook om in één oogopslag het werkje te kunnen overzien. Om het als geheel te kunnen bekijken en te kunnen doorbladeren. Een pagina staat niet op zichzelf, een hoofdstuk evenmin. En in veel gevallen moet je een boek ook weer zien als onderdeel van een hele serie, van een oeuvre, van een verzameling. Wie een boek pagina voor pagina van een scherm leest, mist deze context. Weet niet wat ervoor en erna komt. Mist kop en staart. Mist het geheel. Alsof je met een vergrootglas van 30 centimeter afstand een olifant gaat bekijken. Wat je ziet is olifant, inderdaad. Maar loop eens 30 meter naar achteren, en je ziet dat een olifant zo veel meer is dan dat stukje grijze huid.

Ik houd van muziek. En van boeken. Maar ik wil die afzonderlijke tracks en die enkele pagina’s graag in hun context consumeren. Het geheel is immers meer dan de som der delen.

Column: Contextloos consumeren

Cultuur & boeken

RD.nl in uw mailbox?