Bij Griet Op de Beeck staat er niet wat er staat

Een jonge vrouw, twee instabiele ouders, een paar onbetrouwbare minnaars: veel meer ingrediënten heeft de nieuwe roman van Op de Beeck niet. Op de eerste bladzijde maakt de lezer kennis met Lise, een onopvallend meisje uit de bovenbouw van de middelbare school. Niemand heeft echt een hekel aan haar, niemand is beste vriendin met haar. Vrienden met zichzelf is Lise ook niet.

Het lijkt beter te worden als Lise vriendschap sluit met haar wiskundeleraar meneer Van Petegem. Vriendschap die snel omslaat in iets wat op een verhouding lijkt: Van Petegem blijkt seksuele gevoelens voor Lise te koesteren. Hoe moreel verwerpelijk ook –Van Petegem is ook nog eens getrouwd–, de wiskundeleraar is de enige die echt naar het pubermeisje luistert. Uiteindelijk kiest hij voor zijn gezin.

Op de Beeck springt halverwege haar roman tien jaar vooruit. Lise is nu 27 en werkzaam als arts op de kinderafdeling oncologie. Weer blijkt ze ongelukkig in de liefde – haar vriend heeft haar net verlaten. Dat is voor Lise het moment om een knop om te zetten. Vindt niemand haar mooi? Zij zal ervoor zorgen dat mensen haar mooi gaan vinden. Een vermageringspoging volgt. Drie sneetjes brood worden er twee, een hele kom soep een halve. Tot Lise op den duur alleen nog maar schaaltjes yoghurt eet.

Slachtoffer

De eetstoornis is misschien het meest concrete in ”Let op mijn woorden”. Veel blijft er namelijk vaag in deze roman. Neem de thuissituatie van Lise. Zelf beschrijft ze die als „moeilijk”, maar behalve een drinkgrage vader en een moeder die zichzelf als eeuwig slachtoffer ziet, lijkt er weinig schokkends aan de hand te zijn. Gesuggereerd wordt er des te meer. Lises halfzus Nina bijvoorbeeld beweert dat haar vader haar misbruikte. Bewijs is er niet; vader ontkent. Het blijft in de lucht hangen.

Het gaat in dit boek om wat tussen de regels staat. Dat vraagt best wat van de lezer. Soms wordt er zoveel verzwegen dat het verhaal bijna te vaag wordt. En dat kan op den duur gaan tegenstaan. Of dat misbruik wel of niet daadwerkelijk heeft plaatsgevonden, maakt bijvoorbeeld nogal wat uit voor hoe de lezer aankijkt tegen de vader.

Tegelijk is subtiliteit de kracht van Op de Beeck. Juist de vader van Lise, die zich normaal amper met haar bemoeit, zegt als eerste iets van haar obsessieve lijnen. Indirect, in een gesprek met een dokter nadat hij door een ongelukkige val in het ziekenhuis is terechtgekomen. Lise staat erbij. „Ik droom van haar”, laat Op de Beeck hem zeggen. „Dat ze in een kist ligt.” Even later: „Ze moet er gewoon... mee stoppen. Ze moet gewoon eten... Klaar.”

De ruwheid van de onderwerpen vertaalt zich helaas zo nu en dan in grof taalgebruik. Halverwege de roman staat bovendien een nogal expliciete seksscène, waarvan de functie voor het verhaal verder niet duidelijk wordt. Het is begrijpelijk dat seks onderdeel is van de leefwereld van de seculiere twintiger die Op de Beeck wil schetsen, maar het nut van dergelijke details ontgaat de lezer.

Trilogie

”Let op mijn woorden” is het tweede deel in een trilogie. In ”Het beste wat we hebben”, verschenen in 2017, gaat het –net zo subtiel overigens– over seksueel misbruik. Zowel eetstoornissen als misbruik zijn onderwerpen die Op de Beeck persoonlijk raken. Tijdens tv-optredens en in interviews vertelt ze open over het misbruik door haar vader en de anorexia nervosa die ze als gevolg daarvan ontwikkelde.

Haar romans lijken een uitlaatklep voor haar eigen verleden. Voor mensen die hetzelfde hebben meegemaakt, kunnen haar boeken helend werken. Het wachten is op het derde deel waarin wat tot nu toe ongezegd bleef, in het volle licht komt te staan.

Boekgegevens

Let op mijn woorden, Griet Op de Beeck; uitg. Prometheus; 416 blz.; € 19,99

Bij Griet Op de Beeck staat er niet wat er staat

Cultuur & boeken

RD.nl in uw mailbox?