Drugs, mensenhandel, afpersing, woeker, prostitutie. Overal waar wat te halen is, zit de Italiaanse maffia. Afgelopen maand kon een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van de georganiseerde misdaad worden bijgeschreven toen het openbaar ministerie een nieuwe tak van sport op het spoor kwam van: het stelen van bergen, of beter gezegd: het afgraven daarvan.

Het gebied waar de maffia zijn oog op had laten vallen, is de provincie van Caserta, niet ver van Napels, waar op ten minste zeven plaatsen bergen grondig en illegaal zijn afgegraven. Niet dat er marmer werd afgegraven of een kostbare metaalsoort, maar gewoon kalksteen voor de fabricage van cement. De natuurschade is enorm.

Het dagblad La Stampa schrijft dat het de grootste milieuramp is uit de Italiaanse geschiedenis. Hoe moeilijk zulke schade ook in geld is uit te drukken, experts schatten het verlies op 70 miljoen euro (de maffia verdiende er uiteraard veel en veel meer aan). De activiteiten konden uiteraard het zonlicht niet verdragen, maar ook de fiscus viste jarenlang achter het net. Foto’s die de luchtmacht maakte van de betreffende gebieden en die het dagblad La Stampa publiceerde, tonen hele bergtoppen en bergwanden die er niet meer zijn. Daarvoor in de plaats zijn witte terrasvormige hellingen te zien. Volgens de krant, die de foto’s kon vergelijken met beeldmateriaal uit de jaren ’50 van dezelfde bergen, „zijn complete heuvels verdwenen.”

Behalve schade aan het milieu heeft de volksgezondheid ernstige schade opgelopen. De afgravingen vonden dankzij de medeplichtigheid van lokale controleorganen niet volgens de regels plaats. De uitstoot van deeltjes kalkstof die bij de opgravingen vrijkwamen leek zo op het oog volgens de norm. Uit nadere analyse bleek echter dat men in plaats van microgrammen (een miljoenste gram) in milligrammen (een duizendste) had gerekend.

Het klinkt onwerkelijk. Hoe kunnen bergen zomaar verdwijnen zonder dat iemand iets in de gaten heeft? Daarvoor is het nuttig om het onderzoeksrapport van de openbare aanklager erbij te pakken. Er is een waslijst aan personen die zijn aangeklaagd: ondernemers, technici, de dienst openbare werken, rechtbankdeskundigen en politici. Ook een beursgenoteerd bedrijf in apparatuur voor de cementindustrie is betrokken. Ze speelden allemaal onder één hoedje.

Pas toen het een aantal bewoners een jaar geleden te gek werd, omdat hun woningen telkens op hun grondvesten schudden als er weer met dynamiet werd gewerkt, kwam er bij de hogere magistratuur een aanklacht binnen. Sindsdien wordt de bende in de gaten gehouden. Hoewel er van sommige heuvels niets meer over is, zijn de autoriteiten er toch niet te laat bij. Het plan van de criminelen was om zo veel mogelijk nieuwe opgravingen te beginnen, „zodat er geen weg terug meer is”, bleek uit een afgeluisterd telefoongesprek.

In ieder geval is de Vesuvius gered van de ondergang.