Dat gebeurt als koning Willem-Alexander en koningin Máxima door het vroegere Thessalonica wandelen, dat de regionale hoofdstad van Centraal-Macedonië is. Het was de stad „alwaar een synagoge der Joden was”, waarvan Lukas schreef dat Paulus er „drie sabbatten lang met hen handelde uit de Schriften.”

Dat werd gezegend, zodat de apostel aan de Thessalonicensen kon schrijven dat ze het Woord hadden aangenomen „in vele verdrukking, met blijdschap des Heiligen Geestes.” En vanuit hier was „het Woord des Heeren luidbaar geworden, niet alleen in Macedonië en Achaje, maar ook in alle plaatsen.”

Tijdens het staatsbezoek gaat het over de periode kort daarna: toen werd de Romeinse Agora gebouwd waar het koningspaar nu van grote hoogte neerkijkt op archeologen die de resten van de marktgebouwen voorzichtig blootleggen.

Van nog weer iets later dateert de St. Dimitriuskerk: het christendom schoot wortel. Het Grieks-orthodox gebouw is –hoewel vrij bescheiden van omvang– de grootste kerk van Griekenland.

Joods verleden

Joden woonden dus al vele eeuwen in Thessaloniki, maar hun aantal nam vooral toe nadat Spanje de Joodse inwoners in 1492 verbande. Velen weken uit naar Thessaloniki. Een eeuw geleden vormden de Joden hier zelfs de grootste bevolkingsgroep, vertelt een gids aan het koningspaar. De stad stond bekend als het Jeruzalem van de Balkan.

Dat is voorbij; tal van inwoners werden omgebracht in de gaskamers van de nazi’s. Maar het Aristotelousplein herinnert aan het verleden: het was het hart van de Joodse wijk.

Toren van Bloed

Het koningspaar loopt er richting de Thermaïsche Golf –deel van de Egeïsche Zee–, die blikkert in het felle zonlicht. Schepen liggen als donkere silhouetten op het wijde water.

Langs de waterkant fietsen de vorstelijke gasten naar de Witte Toren. Van 1453 tot 1912 behoorde de stad tot het Ottomaanse rijk (Turkije) en aan het begin van die periode werd dit verdedigingswerk gebouwd. In de 19e eeuw werden Griekse onafhankelijkheidsstrijders hier massaal gevangen gehouden en vermoord. Vandaar bijnamen als Toren van Bloed of Rode Toren. Hij werd witgekalkt toen de Grieken de stad in 1912 overnamen. Een plaats van barbarij werd een toeristische trekpleister.

„Goed om het fietsen te promoten”, zegt de koning als hij is afgestapt. Een hond loopt mee naar de koninklijke auto, maar gaat toch maar niet mee.

Slachthuis

Nadat het koningspaar woensdagmorgen van Athene naar Thessaloniki vloog, maakte het eerst kennis met een heel ander deel van de historie: een van de oude slachthuizen is nu een centrum waar culturele en industriële vernieuwingen worden gepresenteerd. Drie ministers en een gouverneur mogen vertellen waarom ze het bezoek belangrijk vinden, voordat koning en koningin kennismaken met een reeks initiatieven die de landbouw duurzamer moeten maken.

De samenwerking tussen Nederland en Griekenland staat later op de dag centraal op de Aristotelesuniversiteit, de grootste instelling voor hoger onderwijs in Zuidoost-Europa. Tijdens een van de presentaties spreekt een robot koningin Máxima met een kinderstem toe over de ontwikkeling van sociale vaardigheden bij kinderen met een stoornis in het autistisch spectrum.

Geen uitsluitsel

Sluitstuk van het staatsbezoek is een gesprek met de Nederlandse pers. Verschillende verslaggevers proberen te weten te komen of de koning naar het wereldkampioenschap voetbal in Qatar gaat, en wat hij ervan zou vinden als hij dan op een tribune zit waarvan de bouw meer dan 6500 arbeidsmigranten het leven heeft gekost. Of de vraagstellers het nu linksom of rechtsom proberen, de koning blijft herhalen dat het kabinet hierover een brief naar de Tweede Kamer heeft gestuurd en dat hij er niet meer over wil zeggen.

Dat wil hij wel als zijn mening wordt gevraagd over de omgekeerde Nederlandse vlaggen die sinds de boerenprotesten als symbool van verzet worden gebruikt. De koning heeft er geen moeite mee: vanouds was het een signaal van een schip in nood; nu is het dat van boeren in nood. Het is een „mooie, oude traditie.”

Vluchtelingen

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima hebben de Oekraïense vluchtelingen die ze onderdak bieden in het Apeldoornse kasteel Het Oude Loo meermalen bezocht. De koning noemt het fantastisch hoe er binnen de kasteelmuren een gemeenschap is ontstaan.

Griekenland krijgt van de stroom aan vluchtelingen en asielzoekers ruimschoots zijn deel. De opvang op het eiland Lesbos is niet meer zo’n probleem als eerder, zegt de koning. Vandaar dat het als onderdeel van het staatsbezoek is vervangen door een dag in Thessaloniki. Of Griekenland meer zou moeten doen om het doorstromen van asielzoekers naar andere Europese landen te voorkomen, daarover doet de koning geen uitspraak. Hij verwijst naar staatssecretaris Van der Burg van Justitie en Veiligheid, die op de achtergrond toeluistert.

Amalia

De drie dochters van het koningspaar komen tijdens persgesprekken ook altijd ter sprake. In Zweden onthulde het vorstelijk paar drie weken geleden dat kroonprinses Amalia nog thuis woont omdat ze vanwege bedreigingen niet naar een Amsterdams studentenhuis kan. De toestand is onveranderd, moeten haar ouders nu zeggen. Ze zijn er trots op hoe hun oudste dochter met de situatie omgaat. „Al is het natuurlijk heel frustrerend. Maar ze vindt het wel fijn dat de mensen nu weten waarom ze bepaalde dingen niet kan doen.”

En de andere dochters? Alexia studeert in Wales. Ariane gaat als Haagse scholiere „flierefluitend” het leven door. Extra beveiliging? Die hebben de beide prinsessen momenteel niet nodig.
Woensdagavond vloog het koningspaar terug naar huis. Daar wachtten alle drie de dochters, want vanwege vakantie is ook Alexia weer even thuis.