„Eigenlijk hebben we vier laatste diensten gehad”, zegt Uringa, „zodat iedere (beddenrijders)groep nog een keer aan de beurt kwam en afscheid van de dienst en van elkaar kon nemen.” Opgeteld zijn dat nogal wat vrijwilligers. Uringa: „Vóór de coronapandemie waren dat er zo’n twintig per groep. Nu zijn dat er iets minder, maar we hebben denk ik nog wel zo’n vijftig, zestig vrijwilligers die betrokken waren bij de diensten in MCL.” Sommigen deden het „al tientallen jaren” en voor hen is het stoppen „niet gemakkelijk”, weet Uringa.

Naast de ‘beddenrijders’ was er een klankbordgroep die op vrijdag en zaterdag langs de afdelingen ging om patiënten uit te nodigen voor de kerkdienst van zondag. Dat ”praatje aan het bed” had ook een grote pastorale en sociale functie. Voor zowel gelovigen als niet-gelovigen en randkerkelijken, die in de ziekenhuissituatie vaak hun levens- en geloofsverhaal deelden.

Vervelende boodschap

In de eerste week van september kwam er de brief aan de vrijwilligers, waarin de geestelijk verzorgers bekendmaakten dat ze een „vervelende boodschap” moesten brengen. „We moeten jullie mededelen dat het ziekenhuismanagement besloten heeft om niet langer kerkdiensten te organiseren.”

Als uitleg werd gegeven dat het te maken had „met het lage bezoekersaantal van patiënten uit het MCL. Hierdoor staan de kosten niet langer in verhouding tot de geleverde diensten”, zo stond in het schrijven. „Er kwamen de laatste tijd denk ik nog twee of drie patiënten uit het ziekenhuis per keer naar de viering”, zegt Uringa.

Het lijkt of het management van MCL de kerkdiensten heeft ‘wegbezuinigd’, maar volgens Uringa, die manager paramedische diensten is –waar ook de kerkdiensten onder vallen– zit dat ietsje anders in elkaar. „In maart zijn de geestelijk verzorgers met elkaar om tafel gaan zitten en toen hebben ze alle taken die ze uitvoeren tegen het licht gehouden. En daarbij is ook gekeken wat voor kostenplaatje daar bij hoort.”

Rekensom

Een ziekenhuis besteedt volgens Uringa „publiek gemeenschapsgeld, dat met zorgpremies is opgebracht. De kerkdiensten bleken net zo veel te kosten als anderhalve verpleegkundige.” Die rekensom zorgde ervoor dat het team in overweging nam of het „er nog wel mee door moest gaan.”

De geestelijk verzorgers vonden het een „duivels dilemma.” „Een dominee die zijn eigen toko sluit, dat voelt gewoon raar…” Dus werd het aan het management voorgelegd, die de knoop –met instemming van de geestelijk verzorgers– doorhakte. „Heel spijtig, vooral voor de vrijwilligers, die dit met zoveel inzet deden. Maar er zaten vaak meer vrijwilligers dan patiënten. Voor sommige vrijwilligers voelden de MCL- diensten ook als ‘hun kerk’, maar we kunnen niet voor hen deze vieringen in stand houden.”

Kortere opname

Wat ook meespeelde is hoe het ziekenhuis en de zorg in het algemeen zijn veranderd. Patiënten verblijven steeds korter in het ziekenhuis. Uringa: „Het is totaal anders geworden dan toen ik zelf tien jaar geleden als geestelijk verzorger begon. Als je enigszins weer op de been bent, word je als patiënt ontslagen.” Wie wel langer moet blijven, is vaak te ziek om naar de kerkdienst te komen.

Deze zaken –de kosten-baten en de zorg anno 2022– bieden weinig perspectief voor een toename aan kerkgangers voor de zondagse vieringen, stelde men vast. „Er is weleens eerder een tijd geweest dat er wat minder patiënten kwamen. Dat hebben we toen nog weten te stimuleren, maar de coronajaren hebben de neergang versterkt – en we zien het aantal van vroeger ook niet meer terugkomen.”

Zingeving en ethiek zullen volgens Uringa echter een wezenlijk onderdeel blijven van de zorg die MCL aanbiedt. „De mens is méér dan zijn aandoening. Daarom is aandacht voor zingevings- en levensvragen ook een taak die wij serieus nemen.’’ Niet alleen voor christenen, maar „ook voor moslims en mensen die helemaal niet gelovig zijn.”

Bonifatius en Diaconessenhuis

Sinds de opening van het ziekenhuis in 1982 worden er in het MCL kerkdiensten gehouden. Ook bij de christelijke voorlopers van het fusieziekenhuis, zoals het Diaconessenhuis en het Bonifatius Hospitaal, gebeurde dat. „We beseffen dat het niet langer aanbieden van de kerkdiensten in het MCL, een groot gemis zal zijn voor de patiënten, bezoekers en vrijwilligers voor wie het wezenlijke juist in onze diensten een plek had”, zo staat in het schrijven waarmee de jobstijding is aangekondigd.

Uringa: „Ook bewoners van Abbingahiem en Revalidatie Friesland –het vroegere Bornia Herne– kwamen naar de diensten. Eigenlijk waren ze voor eenieder toegankelijk die maar wilde komen.”

In de laatste viering ging Taeke Hoekstra voor. Hij is per 1 oktober uit dienst en vertrokken naar Nij Smellinghe in Drachten. „Vier van de zes posten in het team zijn nu vervuld.” Eén nieuwe geestelijk verzorger, Mirjam Hulzebos uit Britsum, is al benoemd. „Voor de andere vacature vinden deze week gesprekken plaats.” In totaal is de formatie 4,2 fte. Binnen het team is ook een humanistisch geestelijk verzorger en een zielzorger die niet verbonden is aan een religieuze stroming.

Ga met God

Bij de laatste dienst afgelopen zondag was Willem Lenglet namens de raad van bestuur aanwezig en ook Uringa maakte deze mee. De oecumenische viering eindigde met een het lied ”Ga met God en Hij zal met je zijn”. „Je weet dat er hiermee een einde komt aan een tijdperk in Leeuwarden.” Alleen in het Antoniusziekenhuis in Sneek is nu zondags nog een kerkdienst. Bij de rest van de Friese ziekenhuizen is dat niet meer het geval. Alle ziekenhuizen hebben een stilte- of bezinningsruimte.

In het auditorium van MCL staat een Flentrop-orgel dat nog maar enkele jaren geleden in zijn geheel gereed kwam. „Dat blijft staan voor concerten.” Daarnaast zijn er nog heel wat kerkelijke attributen, zoals antependia voor de verschillende perioden van het kerkelijk jaar. „Dat bewaren we voorlopig allemaal.” Want de deur staat wat betreft Uringa nog wel „op een kier’’ als het gaat om het houden van kerkdiensten. „Als bijvoorbeeld de Raad van Kerken in Leeuwarden zegt: „Wij willen hier graag een rol in spelen, dan staan wij daar voor open.” Aan vrijwilligers is gevraagd of ze vrijwilliger willen blijven voor het MCL, maar dan in andere functies.