In de kerk gaat werk vaak gepaard met toewijding, dienstbaarheid en opoffering, soms ten koste van het eigen gezinsritme. Als een professionele vergoeding ontbreekt, kan dit nog zwaarder gaan wegen. Hoe groter de opoffering, hoe meer iemand zich kan gaan vereenzelvigen met de eigen functie en taakopvatting en hoe gevoeliger een conflict zal zijn.

Ds. Zondag zegt iets waarop menig mediator zal aanslaan: „Ook kan een mediator wijzen op verkeerde veronderstellingen.” Deze goedbedoelde uitspraak kan de indruk wekken dat een mediator een oordeel of advies geeft over de inhoud van het conflict. Toch is het voor de meeste mediators gebruikelijk om hier uiterst terughoudend mee om te gaan. Deelnemers in een mediation hebben maar weinig nodig om te vermoeden dat de mediator zich voor een karretje laat spannen. Een mediator kan zijn onpartijdige werk alleen goed doen als hij inhoudelijk afblijft van theologische verschillen en kerkrecht en dus ook van bestaande beslissingsstructuren.

Een eerste voorwaarde voor een goed gesprek is dat de deelnemers zich veilig voelen. Het kan dan helpen als de mediator belooft geen mening te geven. Het is belangrijk dat een mediator de taal van de deelnemers verstaat en tegelijk is het nuttig dat hij het gesprek aangaat zonder voorkennis.

Bidden

Op een conflict rust vaak een taboe. Toch vormt een conflict, net als een klacht of een irritatie, ook een kans. Het kan ons erop attent maken dat we vergeten zijn elkaar iets te vragen of te vertellen, dat we nooit echt kennis hebben gemaakt of leven met een onuitgesproken verwachting. Of dat we nooit hebben doorgevraagd hoe het nu echt gaat met de ander. Of dat we nooit een eerlijke kans hebben gegeven of ervaren om nee te zeggen. Of dat we te veel wenselijke antwoorden hebben gegeven, omdat het zo hoort, als gedwee gedrag of om bij de ander in de gunst te komen. Of we gunnen elkaar niet de ruimte om fouten te maken. Of we hebben er nooit bij stilgestaan hoe kostbaar het geschenk is als we elkaar ons vertrouwen geven en hoe wonderlijk het effect hiervan is. Of we hebben elkaar geen erkenning gegeven, geen opbouwende terugkoppeling en onvoldoende waardering of dankbaarheid overgebracht. Of we zijn elkaar gaan behandelen als meubilair of als elkaars karikatuur. Of we zijn simpelweg vergeten te bidden direct bij aanvang van een bijeenkomst. Het kan dus veel voordelen hebben om het conflict te benutten als een kans. Een conflict doet een beroep op het beste wat mensen kunnen investeren in luisteren, aanvoelen en praten. Zoals in de liefde is het de kunst om de ware te zijn, in plaats van de ware te vinden.

Ontlastend

Een conflict zonder mediation is vaak kil. Mensen lijden onder conflicten en bovendien onder een formele, uitgedunde behandeling ervan: uitgedund tot alleen dat toetsbare aspect dat formeel telt. Bij een rechtszaak kan nog de pijn komen van publiciteit. Iemand kan formeel gelijk hebben, maar met een onzuivere intentie dit gelijk proberen te krijgen. In een formele procedure is er dan geen weg terug. Alleen de ”eiser” kan zich dan terugtrekken. De eisende partij kan dan elke andere betrokkene, ook professionals, lange tijd in gijzeling houden. Dan kan blijken dat waarheid zonder liefde eigenlijk geen waarheid is. En dat kerkrecht en juristerij gepaard gaan met een beperkte gereedschapskist. Te vaak ontbreekt hierin de best beschikbare interventie, met oprechte aandacht voor enerzijds onvermoede belevingswerelden, bedoelingen en wisselwerkingen en anderzijds een onverwachte uitwisseling van kennis, creativiteit en kansen. Wat juridisch helder lijkt, blijkt in een mediation vaak toch veel genuanceerder.

Mediation vormt zo een waardevolle, ontlastende aanvulling op het kerkrecht. Het bieden van mediation kan een vorm van waardering zijn voor mensen die met toewijding, dienstbaarheid en opoffering hun werk doen. Het alfabet is te kort om alle mogelijke opbrengsten van een mediation op te sommen. Zoals een orgel een stembeurt nodig heeft, zo heeft een kerkelijke samenwerking die ook.

Conflictpartners in de kerk hebben als voordeel dat ze in dienst staan van de Uitvinder van zegen, genade en vergeving en dat ze weten wie ze geen ruimte moeten geven (de satan). Dankzij dit en samen met de deelnemers kan een mediator het gesprek begeleiden tot een onvergetelijke, soms ontroerende ervaring.

De auteur is mediator.