Vier musici, vier strijkinstrumenten en een boeiend repertoire, dat drie eeuwen bestrijkt. Die combinatie triggert de nodige strijkers om bij elkaar te kruipen en een kwartet te starten. Zo ook de violisten Lena ter Schegget (25) en Dmitry Ivanov (33), altvioliste Lisa Eggen (28) en celliste Emma Besselaar (30), die samen het Skazka Kwartet vormen.

Skazka is het Russische woord voor sprookje of verhaal. De kwartetleden willen het publiek verhalen vertellen. Daarvoor moeten ze net als elk strijkkwartet uren en uren repeteren. Om steeds beter op elkaar afgestemd te raken en hun klank te verfijnen.

Nederland telde al een kleine dertig professionele strijkkwartetten toen het Skazka Kwartet startte. Het ensemble moet dus goed beslagen ten ijs komen om een plekje op de podia te veroveren. Al was het maar omdat concertzalen ook graag buitenlandse strijkkwartetten de ruimte geven.

Celliste Emma Besselaar vertelt mede namens de andere leden van het Skazka Kwartet wat hen inspireert.

Jullie vormden nota bene in coronatijd een kwartet. Vanwaar die lef?

„Lena, Lisa en ik hebben vroeger in dezelfde jeugdorkesten gespeeld. Daar ontstond de wens om iets met elkaar te doen, maar ieder was te druk met haar eigen bezigheden. Dankzij de coronamaatregelen hadden we in 2020 ineens veel tijd over en zijn we begonnen. We zagen elkaar veel, maakten muziek en bedachten plannen. Dat bood houvast in een moeilijke tijd. Na de eerste lockdown waren alleen concerten op kleine schaal toegestaan. Ons eerste optreden was buiten, in een Amsterdams park. Na een personeelswissel voegde Dmitry, die eerder met Lisa in diverse ensembles had gespeeld, zich in maart 2022 bij ons. Ook dat klikte en voelde al snel vertrouwd.”

Welke eigenschappen moet een lid van een strijkkwartet bezitten?

„Op het conservatorium en daarbuiten ontmoet je veel musici. Met lang niet iedereen kun je een strijkkwartet vormen, want je moet elkaar niet alleen op het persoonlijke vlak goed liggen. Ook iemands speelstijl, manier van werken en ambities zijn belangrijk. Als lid van een strijkkwartet moet je duidelijk kunnen communiceren, inlevingsvermogen hebben en kunnen reflecteren op jezelf en op het groepsproces.”

Elk lid van het Skazka Kwartet heeft andere muzikale bezigheden. Is het een droom om ooit volledig van het kwartetspel te kunnen leven?

„Zelf val ik in in orkesten en geef ik celloles, beide met veel plezier. Toch hoop ik ooit van het kwartetspel te kunnen bestaan. Dat is overigens vrij lastig en lukt maar weinig kamermuziekensembles.”

Wat maakt het spelen in een strijkkwartet zo aantrekkelijk?

„Bij een orkest zet de dirigent de lijnen uit. In een strijkkwartet is dat compleet anders. Je hebt veel directer invloed op de interpretatie en je voelt je daardoor veel meer onderdeel van het proces dan in een orkest. Een strijkkwartet bestaat uit slechts vier mensen en iedereen is gelijk.

Het boeiende is ook dat je rol in een strijkkwartet voortdurend wisselt. Het ene moment speel ik als cellist de baslijn, een volgend moment een solo en dan weer een kabbelende begeleiding. De aandacht kan dus geen moment verslappen. Tijdens een concert ben je intens bij het musiceren betrokken.”

Hoe vaak zien jullie elkaar?

„Dat is mede afhankelijk van onze agenda’s. Soms zien we elkaar bijna dagelijks. We repeteren minstens twee keer per week. Als jong kwartet moeten we ons het kamermuziekrepertoire eigen maken. Dmitry en Lisa hebben beiden lange tijd in een strijkkwartet gespeeld en kennen dus al de nodige stukken, maar voor Lena en mij is vrijwel alle muziek nieuw. Ik vind het fantastisch om kennis te maken met deze veelal intieme werken.”

Voor welke componisten hebt u een zwak gekregen?

„Onder andere voor de Tsjechische componist Leos Janacek. Hij heeft het hart op de tong liggen. Zijn overweldigende en expressieve werken bevatten veel elementen uit de volksmuziek.

Ludwig van Beethoven schreef ook geweldige stukken voor strijkkwartet. Zijn vroege werken zijn relatief licht en toegankelijk. Later, als hij steeds dover wordt, zoekt hij de grenzen op. Hij gebruikt dan verrassende harmonische wendingen, die de mensen van zijn tijd vreemd in de oren moeten hebben geklonken. Die vondsten zorgen voor een diepe emotionele lading. Met het noemen van Beethoven en Janacek doe ik anderen tekort. In feite is degene wiens werk ik studeer op dat moment mijn favoriete componist.”

Voelen de kwartetleden inmiddels een beetje als familie?

„Dmitry, Lena en Lisa zijn de mensen die ik het vaakst zie. We waren al bevriend, maar onze band is sterker geworden en we delen veel meer dan alleen de muziek. We gaan regelmatig samen iets eten of samen naar een concert. Ik denk dat het publiek onze hechte band opmerkt. Dankzij die band kunnen we nog intuïtiever musiceren.”

Jullie zitten veel op elkaars lip. Zorgt dit weleens voor irritaties?

„Wat dit betreft zijn wij best saai. We zijn gelukkig met elkaar en hebben nog geen problemen gehad. De afspraak is dat we eventuele irritaties direct op tafel gooien.”

Je hoort álles, ook elk foutje, in een strijkkwartet. Zorgt dit voor extra druk?

„Nee, want ik speel met uitstekende musici samen. Als we op het podium zitten, voel ik dat het goed komt. Mocht er iets misgaan, dan lossen we dat met elkaar op. Dankzij dat vertrouwen kunnen we ons volledig richten op het muziek maken.”

Jullie volgen lessen aan de Nederlandse Strijkkwartet Academie. Wat voegen die lessen toe?

„We krijgen les van grote namen uit de strijkkwartetwereld. Doordat de docenten zelf lid zijn van een strijkkwartet weten ze als geen ander waarover ze praten. Zelf heb ik het nodige opgestoken over de rol van de cello binnen het kwartet. Bijvoorbeeld hoe je als cellist een stabiele basis kunt vormen als we afstemmen op elkaar. De academie regelt ook de nodige concerten. Dat is zeker als startend kwartet belangrijk, omdat je daardoor ervaring opdoet.”

Jullie wonnen in mei in Eindhoven het Storioni Concours. Welk effect heeft dat?

„We hadden zelf het gevoel dat we op de goede weg waren. Dat anderen dit ook hoorden, voelde als een bevestiging. De prijs zorgt voor extra optredens. Daardoor valt onze naam op steeds meer plekken en raakt onze agenda steeds verder gevuld. We zijn dan ook meer dan tevreden.”