Miljoenen van hen leven op de rand van de honger. Het zijn getallen die pas echt doordringen als ze een gezicht krijgen. De BBC beschreef deze week hoe een 2-jarig kind in Somalië aan ondervoeding stierf. Bij aankomst in het ziekenhuis woog het jongetje iets meer dan 4,5 kilo – helaas kwam hij te laat om hem er nog bovenop te helpen. „Je hebt je best gedaan”, troostten omstanders de ouders bij de begrafenis. „Je hebt nog andere kinderen.”

Somalië is één van de zwaarst getroffen landen door de huidige droogte. Volgens de laatste officiële cijfers, van eind september, zijn 7,8 miljoen mensen er aangewezen op noodhulp. Dat is evenveel als het aantal mensen dat op de een of andere manier werd getroffen door de hongersnood van 1984 in Ethiopië – één van de grootste humanitaire rampen in de recente geschiedenis. De schattingen over het dodental van die hongersnood lopen uiteen, maar het gaat om honderdduizenden. Van dergelijke sterftecijfers is nu gelukkig nog geen sprake, maar de risico’s zijn hoog. In Ethiopië treft de droogte meer dan 24 miljoen mensen, in Kenia nog eens zo’n 4 miljoen.

In Somalië is ondervoeding ook in gewone tijden een bekende vijand. Een vijfde van de Somalische kinderen is ook dan al zwaar of gemiddeld ondervoed; meer dan 10 procent van de pasgeborenen haalt de eerste verjaardag niet. Perioden van droogte zijn funest voor deze toch al kwetsbare kinderen.

Het is niet zo dat Somalië een vergeten land is. Het door langdurige conflicten verscheurde Oost-Afrikaanse land ontvangt structureel voor miljarden aan hulpgelden van Westerse landen. De realiteit is dat deze middelen in feite onderdeel van de nationale begroting zijn geworden en de crisis van nu niet oplossen. Van de door de VN en het Internationale Rode Kruis/Rode Halve Maan gevraagde hulpgelden voor de acute noodsituatie is nog maar een fractie binnen.

Er is de laatste jaren veel geïnvesteerd in pogingen om de bevolking in de Hoorn van Afrika weerbaarder te maken in perioden van droogte. Dergelijke overlevingsstrategieën zijn echter niet opgewassen tegen vier jaar van opeenvolgende droogte. De aloude strategie om in tijden van droogte naar vruchtbaarder land te trekken, is niet langer effectief als steeds grotere aantallen mensen aangewezen zijn op steeds schaarsere stukken vruchtbare grond.

Hoe uitzichtloos de structurele situatie ook kan lijken, de wereldgemeenschap kan nu simpelweg niet wegkijken. Al was het maar omdat het Westen een niet te onderschatten aandeel heeft in de klimaatverandering die mede ten grondslag ligt aan de toenemende frequentie van droogteperioden.