Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen van maart hebben 89 politieke partijen in 75 gemeenten een raadszetel gekregen, dankzij een restzetel. Op basis van de kiesdeler - het aantal stemmen dat een partij voor een zetel moet halen - zouden zij niet in de gemeenteraad zijn gekomen. Bij de Tweede Kamer is het nu al zo dat partijen eerst de kiesdeler moeten halen, voordat ze voor een restzetel in aanmerking komen. Restzetels zijn zetels die na de verdeling van alle ‘volle zetels’ over blijven.

Bij een vorige herziening van de Kieswet in 1989 werd deze werkwijze ook voor gemeenteraden besproken, maar afgeschoten. Men vreesde toen dat kleine partijen „relatief lastiger een zetel zouden kunnen bemachtigen”, schrijft Bruins Slot aan de Kamer. Die vrees is er niet meer, integendeel. Er zijn, zo ziet de minister, „groeiende zorgen over de versplintering in de raad vanwege het toenemend aantal verschillende kleine partijen, waardoor de bestuurbaarheid onder druk komt te staan.”

Door die toenemende versplintering zijn steeds vaker meer partijen nodig om een nieuw college te vormen. Mede hierdoor duren de coalitieonderhandelingen steeds langer, ziet de bewindsvrouw. In de gemeente Den Haag is medio deze maand - als laatste gemeente in Nederland, zes maanden na de verkiezingen - een nieuw college gevormd.

De ‘restzetelregel’ gaat ook gelden voor verkiezingen van Provinciale Staten en waterschappen. De Kieswet moet hiervoor worden gewijzigd. Bruins Slot wil het voorstel daartoe eind dit jaar bij de Tweede Kamer indienen. Bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten van maart, gaat deze nieuwe regel dus nog niet gelden.

D66-Kamerlid Joost Sneller is blij met de aangekondigde wijziging, die er mede op zijn verzoek komt. „Het is een goede zet in de strijd tegen verdere versplintering, die de bestuurbaarheid onder druk zet”, zegt Sneller. Hij vindt het bovendien „niet uit te leggen dat een partij een zetel krijgt, als die op eigen kracht geen zetel heeft gehaald”.