Op de allerwarmste zomerdag van juli in Seoul wijst gids en journalist Baek Seung-ryol in de brandende zon op twee tegels voor de ingang van het Zuid-Koreaans presidentieel paleis, Cheong Wa Dae of het Blauwe Huis. Op de ene stond het Zuid-Koreaanse staatshoofd en op de andere zijn vaak internationale gast. Bij het geven van een teken stapten zij met uitgestrekte hand op elkaar af, vaak tijdens het ratelen van de camera’s. De gebouwen zijn omgeven door groene, bosrijke tuinen. Beelden van draken en andere mythische beesten moeten de omgeving van het paleis verfraaien.

Sinds mei is het presidentiële paleis geopend voor het publiek. Sinds 1948 was het de officiële residentie van de Zuid-Koreaanse president en daarom gesloten voor bezoekers. De afgelopen mei aangetreden president Yoon Suk-yeol wilde echter breken met die traditie en een geste doen aan de Zuid-Koreaanse burger, zo verklaarde hij zelf. Hij noemde het paleis „een symbool van imperialistische macht” en kondigde met de „teruggave” aan de Zuid-Koreaanse burgers „een meer open en democratisch presidentschap” aan. Veel critici denken echter dat Yoon niet in Cheong Wa Dae wil wonen wegens bijgeloof en spookverhalen.

Op de plek van het paleis stond sinds 1104 een koninklijke villa, al was Seoul destijds nog niet de Koreaanse hoofdstad. Tijdens de Japanse kolonisatie (1910-1945) werd het terrein gebruikt door de Japanse gouverneur-generaal, die er zijn officiële residentie bouwde. Na de onafhankelijkheid werd dit omgebouwd tot presidentiële woning, die in 1948 officieel in gebruik werd genomen.

Kogelgaten

Gezien de diepe trauma’s die de Japanse bezetting heeft achtergelaten in Korea is het opmerkelijk dat er geen nieuw gebouw is neergezet. Later zijn er wel gebouwen bijgebouwd en gesloopt. „Dit schilderij is al vroeg prominent in het paleis gehangen, van een beruchte zeeslag tegen Japan – gewonnen door Korea”, aldus gids Baek.

Maar ook Cheong Wa Dae zelf is meermaals het toneel van geweld geweest. In 1968 wisten 31 Noord-Koreaanse commando’s de presidentswoning tot op 100 meter te naderen met als doel president Park Chung-hee te vermoorden. Dertig spionnen werden doodgeschoten, één ontkwam en één werd opgepakt. Hij zou zich in de gevangenis tot het christelijk geloof bekeren en uiteindelijk predikant worden. Buiten het Blauwe Huis is nog een boom te zien met de kogelgaten van de aanval. In 1979 zou president Park alsnog worden doodgeschoten in Cheong Wa Dae – maar dan door de chef van zijn eigen inlichtingendienst.

„Misschien is president Yoon bang voor het lot dat presidenten treft nadat ze afzwaaien”, oppert Baek. Geen gekke gedachte: het gros van de oud-staatshoofden werd na het aflopen van hun termijn vervolgd. Lee Myung-bak (2008-2013) zit nu een gevangenisstraf uit van zeventien jaar wegens corruptie, Park Geun-hye (2013-2017) is veroordeeld tot 25 jaar cel voor corruptie en machtsmisbruik, maar kreeg vorig jaar amnestie van president Moon Jae-in. Laatstgenoemde is nog nergens voor aangeklaagd, maar er gaan geluiden dat de regering van Yoon hier voorbereidingen voor treft. Sommige Koreanen wijten al dit ongeluk voor de bewoners aan de locatie van het Blauwe Huis. Zelf gelooft Baek hier niet in. „De locatie is het probleem niet, het gaat erom wat je ermee doet.”

Betere plek

Het is in Zuid-Korea een publiek geheim dat Yoon voor zijn aantreden als president geregeld sjamanen raadpleegde en er bijgeloof op na zou houden. Cheong Wa Dae werd al eerder door verschillende alternatieve stromingen aangewezen als ‘spookhuis’. Het gebouw zou een slechte locatie zijn voor ”feng shui”: een oude Chinese leer over hoe mens, natuur en gebouwen in harmonie tot elkaar staan. Hoe meer in harmonie, hoe vrijer energie (”qi” genoemd) en levenskracht kunnen stromen. Feng shui dicteert in welke richting en op welke manier gebouwen moeten worden neergezet en ingericht voor de juiste energiestromen.

In de Koreaanse variant ”pungsu” ligt de nadruk sterk op de locatie van een bouwwerk en de relatie ermee tot het omliggende terrein – en dit zou bij Cheong Wa Dae helemaal fout zijn. Het terrein kent een verleden van bezetting (Japan) en geweld en zou daarom bepaalde energiestromen blokkeren. Yoons huidige kantoor bevindt zich in de wijk Hannam-dong. Die ligt aan de Hanrivier en bevindt zich daarmee in een uitstekende feng shui en qi en wordt daarom door aanhangers van de leer als de meest optimale plek in de metropool geprezen.

Yoon is niet de eerste Zuid-Koreaanse politicus die zich met feng shui of andere alternatieve leren bezighoudt. De latere president en Nobelprijswinnaar Kim Dae-jung liet voor de presidentsverkiezingen van 1997 de graven van zijn ouders verplaatsen om meer geluk af te dwingen. Toen oud-premier Lee Nak-yeon in 2020 hetzelfde probeerde te doen, kreeg hij een boete opgelegd.

Dat Cheong Wa Dae in één dag is klaargemaakt voor museale doeleinden is tijdens de tour wel te merken. Op veel lege muren hangen nog spijkers waar schilderijen haastig zijn meegenomen. Ook op andere plekken zijn duidelijk meubels en andere zaken weggehaald, zonder dat er iets nieuws geplaatst is. Voor je rust kom je hier niet: het is een drukte vanjewelste en het personeel roept versterkt door microfoons geregeld waar je wel en niet mag lopen. Een medewerker begint onder openingstijd de enige trap in een gebouw te stofzuigen.

Luxe gevangenis

Ondanks dat het geen presidentiële residentie meer is, zijn deze vrijdag aanhangers van de in 2017 afgezette president Park Geun-hye druk bezig met het verzamelen van handtekeningen voor een petitie. De straten voor Cheong Wa Dae waren decennialang een populaire bestemming voor demonstraties – een veelvoorkomend verschijnsel in Zuid-Korea. Hoewel protesten nog altijd plaatsvinden, is er nog niet een even symbolisch krachtige locatie gevonden als voor het Blauwe Huis.

Cheong Sang-hyon (32) is net met zijn moeder in het paleis geweest. „Het voelt alsof ik een stukje ervaar van wat de presidenten hier ruim zeventig jaar hebben meegemaakt”, vertelt hij voor de ingang. „Als iemand die in een klein, onhandig kantoor werk denk ik wel: waarom zou je zo’n goed complex verlaten?” Dat dit in het belang van het volk zou zijn, wuift zijn moeder Cheong O-young (59) weg. „Nu moet de president voor grote evenementen luxehotels afhuren, is dat dan beter?”

Min Dong-bun (54), die net met haar vriendinnen in Cheong Wa Dae is geweest, moet er minder aan denken hier te werken. „Ik ben blij dat ik deze plek eens heb kunnen zien, het voelt echt bijzonder om hier te kunnen lopen. Maar voor een president is dit wel een gevangenis – een luxe gevangenis.”