Onder meer het Europees Parlement dringt al lange tijd aan op een importverbod op producten die zijn gemaakt door dwangarbeiders in China, zoals de Verenigde Staten dat al kennen. Maar de EU schrok daar lange tijd voor terug om China niet voor het hoofd te stoten. De Commissie stelt daarom niet een invoerverbod voor, maar komt met een bredere maatregel, en noemt China niet bij naam.

Waar de VS producten uit de grotendeels Oeigoerse provincie Xinjiang slechts toelaat als daarvan vaststaat dat ze niet onder dwang zijn vervaardigd, stelt de Commissie het omgekeerde voor. Wel komen gebieden en sectoren waar dwangarbeid vaak voorkomt in een database. Daarmee kunnen de douane en de toezichthouders van de lidstaten gericht speuren naar wanpraktijken. Ook kunnen ze op een spoor worden gezet door een melding van bijvoorbeeld een mensenrechtenorganisatie.

Dat de bewijslast bij de overheid zou komen te liggen, betekent niet dat bedrijven vrij spel houden, benadrukken EU-ambtenaren. Als een bedrijf niet meewerkt aan een onderzoek, kan een toezichthouder het volgens het plan met minder bewijs af.

Doordat de autoriteiten niet lukraak over de hele linie gaan controleren, maar hun aandacht richten op producten in een kwade reuk, hoeft een doorsnee bedrijf niet te vrezen voor extra rompslomp, aldus Brusselse bronnen. Zeker het mkb zal niet gauw in het vizier komen. Grootschaliger wantoestanden hebben voorrang.

Als het mis blijkt met een product, moet de fabrikant of importeur dat van de markt halen en vernietigen, stelt de Commissie voor. De kosten daarvan zijn voor eigen rekening. Geeft een bedrijf aan een dergelijk bevel geen gehoor, dan kunnen boetes volgen.

De EU-landen en het Europees Parlement moeten nog met de voorstellen instemmen. Als zij akkoord zijn, krijgen de lidstaten nog twee jaar de tijd om zich op het verbod voor te bereiden.