Sober jubileum voor koningin Margrethe
Het overlijden van de Britse koningin Elizabeth hing dit weekeinde als een donkere schaduw over de viering van het gouden regeringsjubileum van de Deense koningin Margrethe.
Het feestprogramma werd op verzoek van Margrethe versoberd. Daardoor kregen de Denen opnieuw geen kans om hun populaire en gewaardeerde vorstin in het zonnetje te zetten. „Het is zuur, maar de koningin heeft zelf om het schrappen van de rijtoer en de balkonscènes gevraagd”, aldus een medewerker van het paleis zaterdag.
Margrethe (82) houdt wel van een feestje. Twee jaar geleden had ze grootse plannen voor de markering van haar tachtigste verjaardag. Zoals bij zo veel mensen gooide corona roet in het eten. Het feest werd afgelast, al maakten de Denen er op geheel eigen wijze en met de bij corona behorende gepaste afstand toch nog een –volgens Margrethe– „onvergetelijke” viering van. Zo gingen mensen in het hele koninkrijk, dat ook Groenland en Faeröer omvat, de straat op om haar met een speciaal lied toe te zingen. De televisie registreerde de virtuele samenzang en de koningin keek thuis op de bank toe. Collega-vorsten leverden via Zoom hun bijdrage voor „tante Daisy”, zoals Margrethe door de koninklijke familie wordt genoemd.
Het vijftigjarig regeringsjubileum op 14 januari bood een gelegenheid om alsnog flink uit te pakken. Er was een ambitieus programma opgesteld, met gala’s, speciale bijeenkomsten met regering en parlement en uiteraard een rijtoer door Kopenhagen en de kans de jubilaris toe te juichen wanneer ze op het paleisbalkon en het balkon van het stadhuis zou verschijnen. Andermaal echter moesten de plannen in de ijskast. Corona was begin dit jaar nog heer en meester en alleen een paar kleine, aangepaste onderdelen van de jubileumviering konden doorgang vinden. Zo ging Margrethe met haar zussen Benedikte en Anne-Marie naar Roskilde, waar bij het grafmonument van hun vader koning Frederik IX bloemen werden gelegd. Het was immers zijn overlijden in 1972 dat Margrethe op de troon bracht.
Vriendin
In de hoop en verwachting dat in september meer mogelijk zou zijn, werd het feest verschoven naar afgelopen weekeinde. En toen kwam donderdag het bericht dat de Queen op 96-jarige leeftijd was overleden. Voor Margrethe een persoonlijk verlies, zo maakte haar reactie op de dood van koningin Elizabeth meteen duidelijk. De Queen was haar steun en toeverlaat en grote voorbeeld. „Een goede vriendin aan de andere kant van de Noordzee. Een vertrouwelijke ondersteuning gedurende vele jaren”, zoals kroonprins Frederik zei tijdens zijn feestrede bij het galadiner in de Ridderzaal van paleis Christiansborg.
Het was voor Margrethe dan ook vanzelfsprekend de feestelijkheden te versoberen. De publieksmomenten werden geschrapt. Het voor de rijtoer op straat uitgestrooide zand –nodig om de paarden op gladde stenen grip te geven– kon weer worden opgeveegd en de cameraopstellingen konden worden afgebroken. Ook muziekkorpsen werden afbesteld en de evenementen die wel doorgingen, begonnen met een minuut stilte uit respect voor koningin Elizabeth. Bij de feestvoorstellingen in Koninklijk Theater en in het paleis werden ook aanpassingen gemaakt. „Ik verwelkom u hier in Christiansborg niet zonder droefheid”, zei Margrethe.
Dankdienst
Niettemin ging het jubileumweekeinde niet ongemerkt voorbij, al merkten de Denen er nu minder van. De staatshoofden van de noordse landen –de koningsparen van Zweden en Noorwegen en de presidentsparen van Finland en IJsland– waren van de partij en kregen niet alleen een feestelijke avond in het theater en een galadiner, maar ook een intiem vaartochtje met koningsschip Dannebrog na afloop van een speciale dankdienst in de Vor Frue Kirke, de lutherse kathedraal van Kopenhagen.
Bijzonder waren de warme woorden van kroonprins Frederik aan het adres van zijn moeder. Hij vergeleek haar regering met het besturen van een schip. „Het gaat erom wind- en stromingsomstandigheden te kunnen lezen. Het gaat erom uw schip en uw bemanning te kennen. Het gaat erom de weg op de open zee te vinden”, aldus de Deense troonopvolger. „U hebt de moed om het schip te vervangen door een hondenslee als de zee bevroren is. En er is meer dan een beetje wind nodig om u door elkaar te schudden. Misschien omdat u zeemansbloed in uw aderen hebt. Misschien omdat u stevig in uw schoenen staat en uw wortels koestert. Misschien omdat u zich hebt laten leiden door iets groters. Ondanks de grillen van de zee staat u sterk op de brug, hebt u een visie en stuurt u onvermoeibaar naar nieuwe avonturen en bestemmingen.”
Vergelijking
Frederik ontroerde de koningin door een vergelijking te maken met hemzelf. „Kapitein en plaatsvervangend kapitein vormen een bijzonder uitstekend team. Zo dat u er zeker van kunt zijn dat als de tijd daar is, ik het schip voorwaarts zal sturen met wat we als ballast hebben gedeeld. Wij tweeën hebben elkaar altijd aangevuld. U bent een vrouw, ik ben een man. U schildert, ik sport. U graaft naar vondsten uit het verleden, ik begroef mezelf om niet opgemerkt te worden tijdens mijn tijd bij defensie. U beheerst het woord, ik mis het soms. U houdt van klassiek, ik ben dol op rock. U bent sterk. Dat heb ik geërfd en ik dank God daarvoor. Voor het schip delen we de verantwoordelijkheid. Ik volg u zoals u uw vader volgde en zoals Christian mij zal volgen. Zo overlappen onze levens elkaar –gelukkig–, maar alleen u hebt het roer in handen.”
Margrethe omhelsde haar zoon na de lofprijzing en steunbetuiging. Van aftreden wil ze, net als haar grote voorbeeld koningin Elizabeth, niet weten. Zoons Frederik en Joachim zijn haar samen met hun echtgenotes tot „constante steun en vreugde”, zoals ze in haar welkomstwoord zei, „zowel hier in het binnenland als in het buitenland, met alles wat jullie overkomt en in alles wat jullie doen, en als de goede en liefhebbende ouders van mijn acht kleinkinderen.”