Het gros van de Engelandgangers kiest voor een overtocht met de ferry. Hoewel de passagiers de zeebries aan dek nog altijd kunnen opsnuiven, blijven ze verstoken van het geluid van klapperende canvaszeilen en de geur van geteerd hout. De huidige veerboten die de golven van de Noordzee en het Kanaal doorklieven, zijn hypermoderne stalen reuzen.

Wie het maritieme erfgoed en de daarbijbehorende avonturen echt met zijn zintuigen wil beleven, zal echter in het geboorteland van Lord Horatio Nelson, Sir Francis Drake, Captain James Cook en Sir Walter Raleigh aan zijn trekken komen. Engeland is dé plek bij uitstek om je onder te dompelen in die woelige, zilte geschiedenis, de romantische bravoure en de zeevaartkunst.

Chatham is een prachtig beginpunt voor een maritieme verkenning. Bij deze voormalige marinebasis schreef overigens Michiel de Ruyter ook geschiedenis, toen de admiraal er op 22 juni (12 juni, volgens de Engelse kalender) 1667 door een versperring van palen, trossen, vlotten en kettingen brak. Bij de spectaculaire overval werd het merendeel van de Engelse vloot tot zinken gebracht en The Royal Charles buit gemaakt. De spiegel, het achtergedeelte van het vlaggenschip, is nog steeds te bewonderen in het Rijksmuseum in Amsterdam.

Het Museum of the Royal Dockyard verdoezelt deze nederlaag niet, maar richt de schijnwerper vooral op wapenfeiten van eigen zeehelden. Op het enorme complex kan de bezoeker onder meer in een onderzeeër kruipen en ziet, hoort en ruikt hij hoe in de achttiende eeuw een schip van hout werd gebouwd.

Naarmate de Thames verder door Londen kronkelt, volgen op de oevers de mijlpalen van het maritieme erfgoed elkaar op. In Greenwich met zijn meridiaanlijn -het centrum van tijdwaarneming en kaartberekening- is de zeevaartgeschiedenis eveneens sterk aanwezig; je zou er niet van opkijken als kapitein Aubrey aan het roer van de HMS Surprise zou voorbijvaren. In ieder geval ligt de Cutty Sark, de laatste klipper met drie masten ter wereld, er voor anker. Je kunt er aan boord gaan van een Victoriaans handelsschip, er in gedachten de drukte van toen beleven en het prachtige Old Royal Naval College of het National Maritime Museum bezoeken.

Het nieuwe Museum in Docklands richt zich vooral op de geschiedenis van de Londense rivierhaven. Zet vervolgens koers naar het westen naar de HMS Belfast en ervaar het leven aan boord in de geschutkoepels, de kajuiten of de machinekamer tijdens de Tweede Wereldoorlog. Verder stroomopwaarts, tussen London Bridge en Shakespeares Globe Theatre, wacht The Golden Hinde, een reconstructie van het beroemde galjoen van Drake op ware grootte.

Aan de zuidkust in Hampshire, enkele uren van Londen, ligt Portsmouth, een van de grootste en drukste havens van de Royal Navy. De Historic Dockyard huisvest de drie belangrijkste gevechtsschepen - het koninklijke galjoen Mary Rose van Hendrik VIII, de HMS Victory van Lord Nelson en het eerste ijzeren oorlogsschip ter wereld, de enorme HMS Warrior uit 1860. Het moderne museum Action Stations biedt wat meer inzicht in de hedendaagse Britse marine, terwijl het Royal Navy Museum een spectaculaire brok zeevaartgeschiedenis aanbiedt.

Wend de steven westwaarts, naar Plymouth, waar Drake op het plein bowlde toen de Armada naderde. De Pilgrim Fathers gingen in dezelfde havenstad aan boord van de Mayflower. In Cornwall, lang geassocieerd met smokkelen (Jamaica Inn!), visvangst en scheepswrakken, kan men in Falmouth voor anker gaan. In deze stad, waar Nelson ooit zijn vloot bijeenbracht voordat hij koers zette naar Trafalgar, staat het National Maritime Museum Cornwall.

Oost-Engeland, met een kustlijn van 400 kilometer, laat zich in het Jaar van de Zee evenmin onbetuigd. In Burnham Thorpe kwam Nelson op de wereld. Deze en andere belangrijke gebeurtenissen uit de Britse zeehistorie komen aan het licht als men een in Norfolk uitgestippelde maritieme route volgt. Meer landinwaarts, in Lincoln, ligt het pittoreske stadje Boston, van waaruit de Pilgrim Fathers in 1607 probeerden te vluchten. Op afspraak zijn de rechtszaal en de cellen van de Guildhall te bezoeken, waar de leiders hun proces kregen en opgesloten werden voor ze via Holland naar de Nieuwe Wereld vluchtten.