Sinds 1989 wordt de jaarlijkse Fruinprijs uitgereikt aan de beste geschiedenisscriptie van de Universiteit Leiden. De prijs bestaat uit een oorkonde, een bos bloemen en een geldbedrag. Robert Fruin, naamgever van de prijs, was de eerste hoogleraar Vaderlandse Geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Hij wordt gezien als een van de grondleggers van de geschiedwetenschap in Nederland.

Voor het eerst na de coronajaren kon de prijs dinsdag weer worden uitgereikt tijdens de opening van het academisch jaar van de opleiding Geschiedenis van de Universiteit Leiden.

In zijn scriptie houdt Visser (1997) het verhaal van het bloedbad in Zutphen in 1572 tegen het licht. Zutphen koos tijdens de Nederlandse Opstand de kant van Willem van Oranje, maar zou daar een hoge prijs voor hebben betaald. Het gangbare beeld is dat Spaanse soldaten een bloedbad onder de stadsbevolking aanrichtten. Honderden mannen, vrouwen en kinderen zouden daarbij het leven hebben verloren.

Volgens de jury heeft Visser knap aangetoond („gebruikmakend van een indrukwekkend bronnencorpus”) dat er helemaal geen bloedbad is aangericht onder de bevolking. „Hij legt niet alleen uit wat er dan wel gebeurd is, hij verklaart ook hoe dit verhaal de wereld ingekomen is, en plaatst dit in een breder theoretisch debat over herinneringscultuur.”

De jury noemde deze scriptie „een meesterwerk”, omdat Visser stap voor stap een historische mythe ontrafelt, waarbij continu gereflecteerd wordt op historiografie, bronnenkritiek, de methode van de historicus, en canonvorming. Bovendien is de scriptie volgens de jury uitstekend geschreven. „Hij leest als een spannend verhaal en zelfs in de bijzinnen wordt informatie gegeven die de moeite van het weten waard is. Vandaar dat de jury van de Fruinprijs unaniem oordeelde dat Johan Visser winnaar is van de Fruinprijs 2022.”

De jury van de Fruinprijs bestond dit jaar uit voorzitter Maartje Janse van de master ”Politics, Culture and National Identities”, Jasper van der Steen van de master ”Europe 1000-1800” en Bart Verheijen van de master ”Colonial and Global History”.

Visser is tevens genomineerd voor de verkiezing van de Jonge Historicus van het Jaar 2023.

Uitgeverij Boom brengt Vissers scriptie deze maand in boekvorm op de markt. Visser begint in september als promovendus bij het Instituut voor Geschiedenis: hij zal de komende jaren onderzoek doen in het onderzoeksproject ”Dutch Shipping and the Environment, 1621-1939” van Michiel van Groesen en Anita van Dissel.

Andere nominaties

Dit jaar waren vier scripties genomineerd voor de Fruinprijs. Behalve de scriptie van Visser dongen naar de prijs ook mee: ”Doing Roman. Elite identities in the Burgundian kingdom, 450-550 CE”, van Mo van de Wege (begeleid door Rens Tacoma); ”National und kosmopolitisch zugleich. Wiener Werkstätte fashion, 1911-1932”, van Caroline Schep (begeleid door Eric Storm) en ”Fighting against Empire in Mokum. Transnational anti-colonialism and space in Amsterdam, 1920s-1930s” van Dana van Vliet (begeleid door Carolien Stolte).

Identiteit

Het viel de jury op dat bijna al deze scripties vanuit een transnationaal perspectief geschreven zijn. „Het nationale perspectief wordt niet meer zonder meer als uitgangspunt genomen, zoals enkele decennia geleden nog volstrekt vanzelfsprekend was. Dit geldt ook voor de geanalyseerde primaire bronnen, die in deze scripties ook internationaal van karakter waren. Tegelijkertijd ging het vaak om lokale geschiedenis, waarbij steden als Wenen, Amsterdam en Zutphen centraal stonden. Het tweede dat ons opviel is dat in het overgrote merendeel van deze scripties identiteit centraal staat.”