Dat was de boodschap van de voormalig minister donderdag tegenover de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen. De CDA’er was van oktober 2010 tot november 2012 eindverantwoordelijk op het ministerie van Economische Zaken, waarvan de laatste twee maanden demissionair.

Het gasdossier ontwikkelde zich van een schadevraagstuk naar een veiligheidsvraagstuk, stelde Verhagen. Dat besef daalde echter pas in toen hij niet langer verantwoordelijk minister was. „Pas na het rapport van toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (januari 2013, red.) was er een veiligheidsrisico in beeld. Plat gezegd schrok iedereen in Den Haag toen pas wakker”, aldus de oud-minister.

Een belangrijk signaal dat de aardbevingen in Groningen meer leed veroorzaakten dan alleen schade, bereikte het ministerie van Economische Zaken begin september 2013. Ambtenaren werden op de hoogte gesteld dat SodM naar aanleiding van de aardbeving in Huizinge opnieuw onderzoek deed naar de veiligheidsrisico’s van gaswinning. Die zouden mogelijk groter zijn dan eerder gedacht.

Minister Verhagen werd over dat signaal door zijn ambtenaren niet geïnformeerd. De oud-minister had er geen verklaring voor.

Terugblikkend kon Verhagen zich verdedigen door te stellen: „Ik was bijzonder alert op signalen van onveiligheid.” Dat onderbouwde hij met andere voorbeelden op zijn beleidsterrein waar hij uit voorzorg had ingegrepen als er zorgen leefden over de veiligheid. „Die signalen waren er voor Groningen gewoon niet.”

Toenmalige inzichten

Verhagen was verantwoordelijk minister toen augustus 2012 de beving in Huizinge plaatsvond. Hij merkte dat het „besef van de impact op dat moment niet aanwezig was.” Dat kwam, volgens Verhagen, omdat de aardbeving met een kracht van 3,6 op de Schaal van Richter nog binnen de marge viel. Volgens de toenmalige wetenschappelijke inzichten zou een beving met een maximum van 3,9 zonder grote gevolgen blijven. Pas later werden de signalen duidelijker dat er in Huizinge meer aan de hand was. Bijvoorbeeld omdat er veel meer schademeldingen binnenkwamen dan gebruikelijk.

Verhagen bezocht Huizinge na de krachtige aardbeving niet. „Onbegrijpelijk”, zegt hij achteraf. In dezelfde maand is hij twee keer in Groningen geweest, onder meer om een aluminiumfabriek te bezoeken in het nabijgelegen Delfzijl die op punt stond failliet te gaan. „Dat ik Huizinge niet heb bezocht vind ik slecht en ik neem het mezelf kwalijk”, aldus Verhagen. Terugblikkend op zijn ministerschap is dat de belangrijkste les die hij heeft getrokken.

De commissie hoorde donderdag ook ambtenaar Jos de Groot, directeur energiemarkt op het ministerie van Economische Zaken. Hij stelde dat het kabinet in 2014 vanwege budgettaire redenen heeft besloten tot een hogere toegestane gaswinning dan geadviseerd door toezichthouder SodM. Nederland kampte in dat jaar met de gevolgen van de eurocrisis. Het kabinet-Rutte II moest de hand op de knip houden en waar mogelijk de staatskas spekken. Die omstandigheden speelden mee in de besluitvorming.