Janoekovitsj zei zijn nederlaag „nooit” te zullen erkennen, omdat tijdens de verkiezingen zondag zowel de grondwet als de rechten van de mens op grote schaal zouden zijn geschonden.

De premier beweerde tegenover journalisten in de hoofdstad Kiev dat er zondag „mensen zijn omgekomen.” Hij verwees naar het lot van acht kiezers die als gevolg van een laat besluit van het hooggerechtshof om sommige invaliden geen toestemming te geven thuis te stemmen, om het leven zouden zijn gekomen.

Volgens Janoekovitsj’ campagneleider Nestor Sjoefrytsj was er tijdens de stembusgang sprake van grote onregelmatigheden. Daardoor zou de gepresenteerde verkiezingsuitslag volledig onbetrouwbaar zijn.

„De situatie zal voor de centrale kiescommissie en de samenleving de komende weken een complete déjà vu worden”, aldus Sjoefrytsj tegen het Russische persbureau Interfax. Hij doelde hiermee op eenzelfde beroep dat Joesjtsjenko na de tweede verkiezingsronde van 21 november op het hooggerechtshof deed nadat de centrale kiescommissie toen Janoekovitsj tot winnaar had uitgeroepen. Het hof oordeelde uiteindelijk dat de verkiezingen wegens fraude opnieuw moesten worden gehouden.

Het hoofd van de waarnemingsmissie van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), Bruce George, sprak maandag daarentegen zijn grote tevredenheid uit over het verloop van de derde ronde van de presidentsverkiezingen.

Die is volgens hem beduidend vrijer en professioneler georganiseerd dan de eerste twee. Ook zijn de verkiezingen op de dag zelf een stuk eerlijker verlopen, al voldeden ze volgens George nog niet helemaal aan de richtlijnen van de OVSE. „Maar desalniettemin heeft Oekraïne zondag een grote stap voorwaarts gezet naar vrije en democratische verkiezingen, en dat in zo’n korte tijd”, zei hij maandag tijdens een persconferentie in Kiev.

Hij baseert zijn uitspraken op de observaties van duizenden internationale waarnemers die namens de OVSE de presidentsverkiezingen in Oekraïne kritisch hebben gevolgd. Volgens hen is er tijdens de verkiezingscampagne beduidend minder overheidsgeld misbruikt dan tijdens de vorige verkiezingen. Ook hebben ze nauwelijks gevallen geregistreerd waarbij staatsfunctionarissen werden gedwongen op een bepaalde kandidaat te stemmen.

Daarnaast hebben de media volgens de waarnemers beduidend objectiever verslag gedaan van de verkiezingscampagne. Tijdens de eerste twee verkiezingsrondes kreeg oppositiekandidaat Viktor Joesjtsjenko nog nauwelijks toegang tot de grotendeels door de staat gecontroleerde media, terwijl de kandidaat van de autoriteiten premier Viktor Janoekovitsj er openlijk werd aangeprezen.

Tegelijkertijd constateerden de OVSE’ers dat een aantal tekortkomingen bij de vorige rondes ook nu nog aanwezig waren. Maar die zouden de uiteindelijke verkiezingsuitslag niet wezenlijk hebben beïnvloed, gezien de grote afstand tussen winnaar en verliezer. Joesjtsjenko had maandagavond met 99,84 procent van de stemmen geteld 2,3 miljoen stemmen meer dan Janoekovitsj. Volgens de voorlopige uitslagen kreeg de oppositieleider 52,03 procent van de stemmen, tegen 44,16 voor de premier. Joesjtsjenko was daarmee zeker van zijn overwinning, omdat in de laatste kiesdistricten niet meer dan 100.000 stemmen te vergeven waren.

De aanhangers van Janoekovitsj zijn ervan overtuigd dat hij heeft verloren door grootschalige onregelmatigheden. Volgens campagneleider Taras Tsjornovil konden 1,5 miljoen aanhangers niet stemmen omdat ze vanwege hun slechte gezondheid hun huis niet konden verlaten. De nieuwe kieswet had het verboden thuis te stemmen. Hoewel het constitutionele hof deze wet de dag voor de verkiezingen ongeldig had verklaard, bleek deze in de praktijk nog wel te functioneren.

Tsjornovil zegt ook over bewijzen te beschikken dat er in West-Oekraïne maar liefst 3 miljoen onwettige stemmen op Joesjtsjenko zijn uitgebracht. Kiesgerechtigden zouden er meerdere keren zonder paspoort hun stem hebben uitgebracht.

Janoekovitsj-aanhangers hebben bij de centrale kiescommissie in totaal 550 bezwaarschriften ingediend. Die heeft tien dagen de tijd om ze te bestuderen. Pas daarna mag ze officieel de verkiezingsuitslag bekendmaken.

Joesjtsjenko heeft inmiddels de overwinning opgeëist. „Het Oekraïense volk heeft gewonnen”, zo hield hij maandagochtend vroeg zijn aanhangers op het Vrijheidsplein in Kiev voor. „Veertien jaar waren we onafhankelijk, vandaag zijn we ook vrij geworden.” Volgens hem staat zijn land aan de vooravond van een echte democratie.

Volgens zijn naaste bondgenote en kanshebber voor het premierschap Julia Timosjenko betekent dit ook dat voormalige hoge regeringsfunctionarissen die betrokken waren bij de moord op journalisten en illegale privatiseringen, zich moeten gaan verantwoorden voor de rechter. „Het zou onjuist zijn hen ongestraft te laten gaan”, zo zei ze maandag in een interview met het Oekraïense televisiestation 1+1.