Secretaris-generaal Kofi Annan publiceerde in 1999 zelf een uitvoerig rapport over Srebrenica, waarin hij zijn eigen organisatie in ongebruikelijk harde bewoordingen bekritiseerde. Farhan Haq, Annans woordvoerder inzake Bosnië, reageerde woensdag verheugd op het verschijnen van het NIOD-rapport. „We zijn zeker dankbaar voor elke poging om nieuw licht te laten schijnen op deze zaak.” Hij zegde toe dat de VN inhoudelijk zullen reageren na „zorgvuldige bestudering” van het rapport.

Bij het lezen van het onderzoek zullen de diplomaten snel merken dat de VN er opnieuw ongenadig van langskrijgen. Het proclameren van „veilige gebieden”, waarvan Srebrenica de eerste was, wordt beschreven als „het creëeren van een illusie van veiligheid voor de bevolking”.

Bovendien was de veronderstelde demilitarisatie in de enclave een dode letter. Het Bosnische (moslim-)leger hield met terreuracties vanuit Srebrenica een groot deel van het Bosnisch-Servische leger bezig. Ze provoceerden de troepen van legerleider Mladic en verscholen zich vervolgens achter het Nederlandse bataljon. Dutchbat liep zo voortdurend het risico klem te zitten tussen twee vuren. Met deze strategie voorkwamen de moslims met succes dat de Bosnische-Serviërs massaal de aanval zouden openen op Sarajevo.

Op zijn beurt wist het Bosnisch-Servische leger Dutchbat voortdurend te frustreren door met blokkades het bevoorraden te hinderen. Begin juli 1995, enkele dagen voor de val van Srebrenica, was er een serieus gebrek aan voorraden, zowel in de vorm van eten als benzine.

Met het mandaat van de VN om onpartijdig te blijven, slechts af te schrikken door aanwezig te zijn en alleen te mogen vuren uit zelfverdediging, kon Dutchbat geen kant op. Om de Nederlandse militairen vanuit de enclave meer weerstand te laten bieden, had het initiatief van hogere VN-echelons uit moeten gaan, want Dutchbat had daarvoor van de eerdere bevelslijn moeten afwijken, aldus het NIOD. Op de hogere VN-niveaus is echter „serieus optreden in de vorm van actief terugvechten door Dutchbat” niet overwogen.

Bovendien waren suggesties dat de Verenigde Naties zouden helpen met luchtsteun misleidend. Blom en zijn onderzoekers hebben geen bewijs kunnen vinden van een geheime overeenkomst tussen Mladic en de VN-commandant in ex-Joegoslavië, de Franse generaal Janvier die luchtaanvallen op het Bosnisch-Servische leger uitsloot. Maar volgens de NIOD-onderzoekers was zo’n deal ook helemaal niet nodig. Het was namelijk de algemene overtuiging aan VN-kant dat het luchtwapen te riskant was zolang er nog gijzelaars waren of dat er troepen die onder hun mandaat stonden, gegijzeld konden worden. De VN waren zeer terughoudend om vliegtuigen in te zetten, omdat dat inbreuk zou maken op het onpartijdige karakter van de VN-missie. Die behelsde het handhaven, en niet het afdwingen van vrede. Dat laatste kwam pas later, na de genocide in Srebrenica.