Beleid Fed werkt wereldwijd door
De Amerikaanse koepel van centrale banken, de Federal Reserve (Fed), heeft woensdag de belangrijkste rentetarieven opnieuw fors verhoogd. Dat raakt economieën wereldwijd.
Wat heeft de Fed besloten?
De rente gaat met 0,75 procentpunt omhoog, een even grote stap als bij de vergadering in juni. Dat was toen de grootste sprong sinds 1994. Sinds maart is de zogeheten beleidsrente nu in vier stappen verhoogd van 0 tot 0,25 procent naar 2,25 tot 2,5 procent.
Waarom deze snelle verhoging?
Belangrijkste reden is het bestrijden van de aanhoudende inflatie. Die is in de VS in juni opgelopen naar meer dan 9 procent op jaarbasis, het hoogste niveau in ruim veertig jaar. De koopkracht van Amerikaanse huishoudens staat daardoor flink onder druk. Energie, levensmiddelen en andere goederen en diensten zijn allemaal duurder geworden. De Fed wil ver gaan om de inflatie onder controle te krijgen. Voorzitter Jerome Powell zei dat een eventuele volgende renteverhoging in september „passend” zal zijn, afhankelijk van de ontwikkeling de komende weken. Hij sluit een nieuwe „ongebruikelijk grote” stap niet uit.
Wat is het effect van een renteverhoging?
Het wordt voor commerciële banken duurder om geld te lenen bij de centrale bank. Zij vertalen dat op hun beurt door in de rente die ze aan hun eigen klanten berekenen. Huishoudens gaan daardoor minder uitgeven en kopen dus minder spullen, bedrijven worden voorzichtiger met investeringen. Daardoor zullen de prijzen van goederen en diensten minder stijgen of zelfs gaan dalen.
Zijn er ook risico’s?
Jazeker. Als de rente sterk oploopt, kan dat in de VS leiden tot een recessie. In het eerste kwartaal kromp de grootste economie van de wereld met 1,4 procent. Deze donderdag wordt de eerste raming voor het tweede kwartaal bekend. Als die opnieuw negatief is, is technisch sprake van een recessie. Powell verwacht dat niet, omdat sommige onderdelen van de economie het nog veel te goed doen. Zo is de vraag naar arbeid in Amerika veel groter dan het aanbod.
Wat merken wij ervan?
Een risico voor Europa is dat de koers van de dollar ten opzichte van de euro verder stijgt. Dat maakt de invoer van producten uit Amerika, waaronder olie, duurder en draagt daarom bij aan de inflatie in Europa. Weliswaar wordt de Europese exportpositie ten opzichte van de VS gunstiger, maar dat tikt minder door omdat sprake is van een handelstekort (Europa haalt meer spullen uit de VS dan andersom).
De inflatie in Europa is al hoog, door de nasleep van de coronacrisis en vooral door de oorlog in Oekraïne die de energieprijzen extreem doet stijgen. Daarom heeft de Europese Centrale Bank (ECB) de rente eerder deze maand ook verhoogd. Nu de Fed een volgende stap heeft gezet, wordt de druk op de ECB om de rente verder te verhogen groter. Uiteindelijk zal de Nederlandse consument dat ook merken: lenen wordt duurder, de hypotheekrente gaat omhoog, huizenprijzen zullen minder stijgen, sparen levert voorzichtig weer wat op.
En andere, lees armere, landen?
Centrale banken elders in de wereld zullen hun rentes in navolging van de Fed verhogen, om te voorkomen dat hun munt wegzakt. Huishoudens, bedrijven en overheden met schulden kunnen daardoor in problemen komen. In opkomende landen met hoge buitenlandse schulden ligt dan een financiële crisis op de loer die gemakkelijk tot sociale onrust leidt.
