Het Agentschap, dat zijn hoofdkantoor in Jeruzalem heeft, is de grootste Joodse non-profitorganisatie ter wereld, met kantoren in tientallen landen. De belangrijkste taak is het bevorderen en faciliteren van de emigratie van Joden vanuit het buitenland naar Israël.

Maatregelen tegen het Joods Agentschap in Rusland hingen al een tijdje in de lucht. Begin juli berichtte het Israëlische dagblad Jerusalem Post dat de Russische autoriteiten de organisatie ervan betichten illegaal gegevens van Russische burgers te verzamelen.

Dat lijkt echter een voorwendsel, want het Joods Agentschap verzamelt per definitie data van personen. Dat heeft alles te maken met het proces van emigratie. Het Agentschap moet vaststellen of iemand Joods is en valt onder de wet op de terugkeer. Vervolgens moeten alle benodigde documenten voor uit- en inreis in orde worden gemaakt.

Hoewel het verzoek aan de rechter in Moskou tot opheffing van het Joods Agentschap in Rusland slechts in algemene zin spreekt van overtreding van de wet, lijkt het vooral te maken te hebben met de kritiek die de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken –en sinds kort waarnemend premier– Yair Lapid op het Russische optreden in Oekraïne had. In april beschuldigde de bewindsman de Russen ervan oorlogsmisdaden in het buurland te hebben begaan.

Lapid doorbrak daarmee het beleid van premier Naftali Bennett, die zich van een duidelijk oordeel over de oorlog in Oekraïne onthield. Dat zorgde ervoor dat hij de betrekkingen met zowel Moskou als Kiev kon blijven onderhouden. Het garandeerde Israël bovendien bewegingsvrijheid in het Syrische luchtruim om luchtaanvallen uit te voeren. Want Damascus staat immers zo goed als onder Russische controle.

Hoewel er op 28 juli pas een eerste hoorzitting voor de rechter is, neemt Israël de zaak nu al hoog op. Lapid stuurt volgende week een hoge delegatie van zijn kantoor en van diverse ministeries naar Rusland om de zaak te bespreken.

Als Rusland voet bij stuk houdt, zal dat een gevoelige slag voor de Joodse gemeenschap in het land betekenen. Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne zijn meer Joden uit Rusland dan uit Oekraïne naar Israël vertrokken.

Het zal ook de spanningen tussen Moskou en Jeruzalem verhogen. Zonder hulp van het Joods Agentschap zal Israël zijn toevlucht tot andere diplomatieke kanalen moeten nemen om Joden te helpen naar het Heilige Land te emigreren.

Dat roept herinneringen op aan de situatie ten tijde van de Sovjet-Unie, toen emigratie van Joden ook zeer moeizaam verliep. Overigens maakt Rusland die vergelijking momenteel op meerdere fronten waar.