Honderdduizenden vluchtelingen hebben al moeite om te overleven doordat hulporganisaties de rantsoenen drastisch hebben moeten beperken, zei UNHCR-woordvoerder Ron Redmond in Genève. De UNHCR maakt zich vooral zorgen over vluchtelingen in Afrika, zei hij. De rantsoenen in Zambia zijn al gehalveerd en moeten binnenkort weer worden verminderd, waardoor 87.000 mensen ondervoed dreigen te raken. „Wij horen al berichten dat vrouwen zich prostitueren om zichzelf en hun kinderen te onderhouden.” Ook blijven steeds meer kinderen weg van school, waarschijnlijk om te helpen hij het zoeken naar voedsel.

Onder 400.000 vluchtelingen uit Burundi en Congo in Tanzania neemt de ondervoeding toe. Ook 118.000 vluchtelingen en Ethiopië en 224.000 in Kenia krijgen te weinig voedsel. In Congo moet het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties (WFP) de rantsoenen volgende maand met eenderde verminderen, zei Redmond.

Ook andere hulporganisaties slaan alarm. Zij verwijten de VN traag op crises te reageren, bijvoorbeeld in Ivoorkust. Het WFP zei dinsdag zijn beperkte middelen alleen te kunnen inzetten voor vluchtelingen die bij de UNHCR geregistreerd zijn en een rantsoenkaart hebben ontvangen. „Wij moeten absoluut zeker weten dat degene die voedsel krijgt dat ook nodig heeft”, zei WFP-woordvoerster Caroline Hurford. Zij zei dat er al voedsel naar het grensgebied is gebracht. Veel Ivorianen gaan terug naar hun land om hun gewassen te oogsten, waarna ze weer de grens naar Liberia oversteken om extra voedsel te ontvangen. „Voedselverstrekking is niet altijd eenvoudig met bevolkingsstromen die heen en weer gaan”, aldus Hurford.

In Oost-Congo hebben de een week oude gevechten zeker 180.000 mensen op de vlucht doen slaan, meldde dinsdag de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW). Volgens HRW is het de grootste uittocht van Congolezen sinds het einde van de oorlog van 1998-2002. De strijd woedt tussen eenheden van het Congolese regeringsleger en muitende militairen, die voorheen verbonden waren aan een door Rwanda gesteunde rebellenbeweging.

HRW waarschuwt voor een catastrofe, omdat veel vluchtelingen diep de jungle in zijn gevlucht, waar zij onbereikbaar zijn voor hulporganisaties. De hulporganisaties zijn bovendien door de gevechten gedwongen hun operaties in de regio te beperken.

De strijd brak op 12 december uit ten noorden van de grote Oost-Congolese stad Goma. De Verenigde Naties stelden zondag het vluchtelingencijfer al op 100.000.

Een extra probleem is de houding van Rwanda. De Rwandese president Paul Kagame dreigde herhaaldelijk Congo binnen te vallen om Rwandese Hutu-rebellen die zich daar schuilhouden te ontwapenen. De Hutu-extremisten worden verantwoordelijk gehouden voor de genocide van tien jaar geleden in Rwanda. Kagame kreeg inmiddels van internationale zijde de verzekering dat al het mogelijke in het werk wordt gesteld de Hutu-rebellen te neutraliseren. Hij beloofde zondag voorlopig af te zien van een inval.

Rwanda viel Congo in 1996 en 1998 binnen. De laatste invasie leidde tot een vijf jaar durende oorlog, waarbij strijdkrachten van zes Afrikaanse landen betrokken raakten en naar schatting 3,8 miljoen mensen door gevechtshandelingen, voedselgebrek of ziekte het leven lieten. Inmiddels zijn in het oosten van Congo meer dan 11.000 VN-militairen gestationeerd.