Voor het zogeheten ‘facultatief initiërend referendum’ dat FVD voorstelt, is geen grondwetswijziging nodig. Als 200.000 handtekeningen worden opgehaald, kan over vrijwel ieder onderwerp een referendum worden gehouden, stelt FVD voor. Voorstellen die strijdig zijn met de grondwet, het Europees of Internationaal recht mogen niet aan een referendum worden onderworpen.

In tegenstelling tot het dinsdag gesneuvelde wetsvoorstel, ook van de SP, gaat het nieuwe SP-voorstel om een bindend correctief referendum voor zowel de landelijke, provinciale als gemeentelijke politiek. Ook wordt er in de nieuwe wet, waarvoor een grondwetswijziging nodig is, geen drempel vastgelegd bij welke opkomst het referendum geldig is. Dat wordt later in een zogeheten uitvoeringswet vastgelegd. Hetzelfde geldt voor het aantal benodigde handtekeningen en het opkomstpercentage. Ook bij welk opkomstpercentage van de kiezers de uitslag geldig is en moet worden overgenomen, komt in die wet te staan. Zo’n uitvoeringswet kan met een gewone meerderheid van de Tweede en Eerste Kamer worden aangenomen of verworpen.

Voor een grondwetswijziging moet twee keer worden gestemd: voor en na Tweede Kamerverkiezingen. De wetswijziging voor de verkiezingen is aangenomen als een normale meerderheid voor stemt. Na verkiezingen, in de zogeheten tweede lezing, is tweederdemeerderheid nodig.

Het wetsvoorstel dat dinsdag is verworpen, had 87 voor- en 55 tegenstemmers. „De eerste lezing gaat goed komen”, zegt initiatiefnemer Renske Leijten (SP). Daarna kan de invoering van een correctief referendum wat haar betreft een belangrijk verkiezingsthema worden. „Als je van democratie houdt, weet je op welke partijen je straks niet moet stemmen.” Daarmee doelt ze op de partijen die dinsdag tegen de wetsvoorstellen hebben gestemd: CDA, VVD, SGP, Volt. DENK en Fractie Den Haan.

Bij een raadplegend referendum is de regering, provincie of gemeente niet verplicht om de uitslag over te nemen; bij een correctief referendum wel.