Om de afschrikking van de NAVO richting Rusland te vergroten, kiest het bondgenootschap voor een verachtvoudiging van de zogeheten NATO Response Force (NRF). De eerste militairen van de snelle reactiemacht moeten binnen enkele dagen kunnen worden ingezet.

NAVO-topman Jens Stoltenberg noemt de uitbreiding „de grootste herziening van de gezamenlijke afschrikking en defensie sinds de Koude Oorlog.” De snelle reactiemacht is in 2014, na de Russische annexatie van de Krim, al uitgebreid van 14.000 naar 40.000 man.

De NAVO keurt de geplande opschaling naar verwachting goed tijdens een meerdaagse top in Madrid. Het hoofdkwartier van de snelle troepenmacht komt in Brunssum (Limburg) en in Italië.

De uitbreiding betekent op drie punten een enorme uitdaging voor de NAVO-lidstaten: Het aantal snel inzetbare militairen moet omhoog, de eenheden dienen permanent beschikbaar zijn en hun reactiesnelheid moet fors worden vergroot.

De NAVO wil met de uitbreiding vooral de afschrikking in de Baltische staten en Polen vergroten. De 300.000 NAVO-militairen worden, ondanks aandringen van Estland, Letland en Litouwen, niet permanent gelegerd in die landen. De NAVO-landen houden de militairen in eigen land paraat voor een eventuele inzet. De NAVO-landen stationeren waarschijnlijk wel alvast tanks en ander materieel aan de oostflank.

De versterking van de reactiemacht is nodig nu Rusland een rechtstreekse bedreiging vormt voor de alliantie. De NAVO duidt Rusland daarom voortaan niet langer aan als „strategische partner”, zoals twaalf jaar geleden is afgesproken. De alliantie benoemt verder voor het eerst de grote zorg over de militaire opkomst van China, maar duidt het land vooralsnog niet aan als bedreiging. De aandacht voor China wordt naar de achtergrond verdrongen door de oorlog van Rusland in Oekraïne.

De meerdaagse top dreigt te worden overschaduwd door een Turks veto over toetreding van Zweden en Finland. Intensieve besprekingen tussen de drie landen hebben nog niet geleid tot een doorbraak.

NAVO-uitbreiding met Zweden en Finland vereist goedkeuring van alle lidstaten. Met een dwarsliggende Turkse president dreigt de gehoopte eensgezinde opstelling van de NAVO richting Poetin in het water te vallen.