Dat zei ds. Coen Legemaate, voorganger van de International Christian Fellowship (ICF) in Rotterdam-Zuid, maandag in Utrecht tijdens de zomerconferentie ”Migranten en de kerk: kansen en knelpunten”. Hieraan namen circa 35 predikanten en kerkleiders deel.

Het intercultureel kerk-zijn heeft een Bijbelse basis, zei ds. Legemaate, met een verwijzing naar Bijbelteksten uit Jesaja, Handelingen, Efeze en Openbaring. De christelijke gereformeerde predikant vertelde dat zijn gemeente, die samenkomt in een wijk waarin 80 procent van de bewoners een niet-Nederlandse achtergrond heeft, op zondag 300 tot 400 kerkgangers telt met 40 tot 50 nationaliteiten. Zij komen onder meer uit Afrika, Zuid- en Noord-Amerika, Oost-Europa en Azië. „Culturen die van nature moeite hebben elkaar te verstaan, komen bij ons samen.”

De predikant vroeg de aanwezigen waar zij tegenaan lopen in het contact met migranten. „Niemand van de mensen met een niet-Nederlandse achtergrond zit bij ons in een bestuur”, merkte iemand op. „Eén persoon is enorm geschikt, maar spreekt niet genoeg Nederlands.”

Ds. Legemaate herkende het taalprobleem. „Onze kerkenraadsvergaderingen zijn echt chaotisch, want sommigen spreken geen Nederlands, anderen geen Engels.” Intussen laat zijn kerkenraad wel zien „dat we een kerk zijn van alle volken en voor alle volken.”

Behalve tijdens de gezamenlijke diensten op zondag ontmoeten leden van de ICF-gemeente elkaar in groepen. „Binnen de Koerdische groep worden Koerdische feesten gevierd en diensten gehouden waarin het geloof op een Koerdische manier wordt beleefd. In zo’n dienst kan een Koerdische voorganger zeggen: „In onze cultuur is het heel normaal om te liegen, maar Christus zegt…” Dat zou ik als Nederlander niet kunnen zeggen over deze groep.”

Botsingen

Een gemeenschappelijke cultuur is belangrijker dan de taal, zei de predikant. „Plaats maar eens een Marokkaanse en een Turkse Arabisch-sprekende bij elkaar. Dat is een recept voor botsingen.” Om te voorkomen dat de groepen losse eilandjes worden, hebben ze leiders –„bruggenbouwers”– die benadrukken dat het van belang is dat ze onderdeel zijn van het geheel van de gemeente.

Ds. Pieter van Winden wees eveneens op de onderlinge verschillen tussen mensen uit eenzelfde cultuur. De interim-predikant is bezig met een promotieonderzoek aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) over interculturele samenwerking tussen kerken. Hij noemde ”migrantenchristenen” een containerbegrip dat geen recht doet aan hun diversiteit.

De predikant belichtte het model van de ”contact zone”, een manier om naar culturen te kijken. In onderlinge ontmoetingen tussen mensen uit diverse culturen komen allerlei aspecten aan de orde. Daarbij worden verschillen erkend, maar „die staan een relatie niet in de weg.” Overigens signaleerde hij dat in de ontmoetingen soms over bepaalde zaken, zoals geld, homoseksualiteit of het omgaan met de islam, wordt gezwegen om de contact zone niet „op te blazen.”

Vluchtelingen

Directeur Jan Pieter Mostert van Stichting Gave belichtte in een workshop het contact van kerken met asielzoekers en statushouders (erkende vluchtelingen). Hij zei dat zij vaak getraumatiseerd zijn. Als asielzoekers na een lange tijd van onzekerheid een verblijfsvergunning en een woning krijgen, realiseren ze zich vaak pas wat ze allemaal zijn kwijtgeraakt. „Dat is soms extreem veel.”

Mostert wees op spanningen die kunnen ontstaan als een echtpaar dat elkaar drie jaar lang nauwelijks echt heeft gesproken, in Nederland wordt herenigd. Daarbij speelt mee dat vrouwen uit bijvoorbeeld een Arabische cultuur ontdekken dat de man-vrouwverhoudingen in Nederland heel anders zijn. „Veel vluchtelingengezinnen spatten uit elkaar.”

De Gave-directeur zei dat vluchtelingen „echte vriendschappen” nodig hebben. „Word alsjeblieft vriend met ze. Misschien kun je iets delen van Gods liefde, misschien mag de Bijbel een keer open.” Hij riep de pastores ook op om te werken aan draagvlak in de gemeente. „Neem als je op bezoek gaat iemand mee van je kerk, zodat meer mensen vrienden worden.”

De zomerconferentie werd georganiseerd door de Protestantse Kerk in Nederland, Intercultural Church Plants (ICP), Stichting Gave, Stichting Geloofsinburgering en Evangelie & Moslims.