Yukos’ dochteronderneming Yuganskneftegaz kwam zondag op een veiling voor 9,35 miljard dollar in handen van Baikalfinansgroup, tot dan toe een volstrekt onbekend bedrijf. De Russische overheid had tot de verkoop besloten om miljarden aan achterstallige belastingen van Yukos te kunnen innen.

Baikalfinansgroup werd op 6 december geregistreerd in de stad Tver. Volgens Gazeta is de directeur van het bedrijf Valentina Davletgareeva, mede-eigenaar van een onderdeel van Surgutneftegaz. Zij vertegenwoordigde Baikalfinansgroup op de veiling en was daar in gezelschap van een directeur van Surgutneftegaz, Igor Minibajev.

Surgutneftegaz is de op twee na grootste olieproducent in Rusland, achter Yukos en Lukoil. De onderneming beschikt over miljarden aan contanten en heeft goede banden met het Kremlin. Ook het staatsconcern Gazprom is genoemd als de eigenlijke koper op de veiling. Zowel Gazprom als Surgutneftegaz heeft betrokkenheid tegengesproken.

Het Russische Fonds van Staatseigendommen heeft maandag laten weten dat Baikalfinansgroup ook over drie weken mag betalen. Dat meldde het Russische persbureau Interfax, dat zich baseerde op een woordvoerder van het fonds, Vladimir Zelentsov. „Als de winnaar van de veiling niet op 3 januari betaalt, kan die dat na de vakantieperiode op 11 januari alsnog doen”, verklaarde de zegsman van het Fonds.

Als het Baikalfinansgroup niet lukt binnen de gestelde tijd met het bedrag over de brug te komen, komt Yukos’ kroonjuweel automatisch in bezit van het Kremlin, aldus analisten maandag. In dat geval zou president Poetin toch zijn zin krijgen. Concreet gaat het overigens om een meerderheidsbelang van 76,79 procent in Yuganskneftegaz.

De Russische regering lijkt meer en meer de controle over de strategische energiebelangen terug te grijpen. Die zijn van eminent belang voor de economie van het land. Aanvankelijk zou dat via het energiebedrijf Gazprom gebeuren, maar dat bracht op de veiling geen bod uit.

Vorige week vroeg Yukos met succes bescherming tegen zijn schuldeisers onder de Amerikaanse faillissementswet bij een rechtbank in de staat Texas, waar het bedrijf bezittingen heeft. Het Russische olieconcern heeft omgerekend ongeveer 26 miljard dollar aan betalingsachterstanden bij de Russische belastingdienst.

De Verenigde Staten lieten maandag weten dat de veiling het vertrouwen in het juridisch systeem van Rusland ondermijnt. Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken zei dat er ernstige bezorgdheid heerst over de transparantie van de Russische wetten inzake investeringen en belastingen. Ruslands reputatie als een land om zaken mee te doen is beschadigd, aldus de woordvoerder.

De uitspraak van de Texaanse rechter leidde er eind vorige week toe dat een consortium van internationale banken, waaronder ABN AMRO en Dresdner Kleinwort Wasserstein, uiteindelijk geen lening verstrekten aan Gazprom voor de aankoop van Yuganskneftegaz. „De Russen zijn duidelijk meer in problemen gebracht door het vonnis dan iedereen vooraf had verwacht”, aldus Eric Kraus, analist bij Sovlink Securities.

Menatep, de grootaandeelhouder van Yukos, heeft maandag een aanklacht ingediend tegen Baikalfinansgroup, aldus het Russische persbureau Itar-Tass. De afgelopen weken heeft Menatep geregeld gewaarschuwd dat de koper van Yuganskneftegaz juridisch zal worden vervolgd. Menatep heeft de veiling door de Russische autoriteiten steeds „onwettig” genoemd.

Op de effectenbeurs in Moskou leed Yukos gisteren fors verlies. De koers van het aandeel zakte ruim 25 procent tot 55 dollarcent. Daarmee slonk de totale waarde van de oliemaatschappij, die in het recente verleden nog de grootste van Rusland was, tot amper 1,24 miljard dollar. In april waardeerde de markt het Yukos-concern nog op ongeveer 35 miljard dollar.