”De gewonde God” is de titel van een lyrisch boek, met aandrang geschreven. Wells is een oorspronkelijke verteller die aanstekelijk schrijft. Hij verstaat de kunst om met woorden te schilderen. En het eigene van Wells heeft vertaler Kees de Wildt prima weten over te brengen.

Wat biedt Wells ons in dit boek? Allereerst geeft hij belangrijke achtergrondinformatie over het kruis en schetst hij een aantal gangbare opvattingen over de verzoening, waaronder de klassieke verzoeningsleer. Deze opvattingen komen er wel wat bekaaid af in zijn schets en als hij in de samenvatting ervan spreekt over een „opgewonden God, die zich druk maakt over zijn geschonden eer (…) of die een hemelse onbalans probeert te herstellen alsof het een lekkend dak is” (39), vind ik dat een parodie die niet helpend is voor het vervolg.

Wells heeft een grote allergie voor het spreken over de verlossing als theorie, een gevaar waar de kerk ook vandaag alert op moet zijn. Ook is hij kritisch op een maatschappijkritische uitleg van het kruisevangelie. Vandaar dat Wells in het vervolg een Bijbelse theologie van het kruis wil bieden.

Hij begint met het kruis in het Oude Testament, waarbij hij op zes belangrijke thema’s (verbond, beproeving, offer, Pesach, verzoening, dienaar) inzoomt. Hij biedt geen uitvoerige exegese, maar is vooral op zoek naar de kracht van de motieven. Dat doet hij op een enthousiasmerende manier, die spiegelend werkt. Vervolgens laat Wells zes beelden uit het Nieuwe Testament de revue passeren (vergeving, gehoorzaamheid, dwaasheid, voorbeeld, verzoening, grootspraak). Tot slot verkent hij de boodschap van het kruis in de evangeliën. In deze verkenningen zit veel moois, gedachten die blijven haken, zinnen die raken. Wells probeert de diepte van het kruisevangelie voor mensen open te leggen door bewust te kiezen voor narratieve taal en verhalen.

Correctie

Overduidelijk heeft Samuel Wells een missie. Volgens hem voelen veel christenen zich ongemakkelijk bij de manier waarop „gangbare opvattingen ten aanzien van de verzoening over het kruis spreken.” In dit boek biedt de anglicaanse voorganger een volgens hem noodzakelijke correctie op de klassieke opvatting dat Christus vóór onze zonden is gestorven. Volgens Wells zou niet het woord ”vóór”, maar ”met” of ”bij” bepalend moeten zijn in ons (s)preken over het kruis en de verzoening. Ons verstaan van het kruis, evenals het grootste deel van onze theologie, is in de ban geraakt van het begrip ”vóór”, ten koste van de diepere werkelijkheid van het ”met” of ”bij”. Vanaf het begin van de wereld was God al een gewonde God. Deze theologische inzet zorgt ervoor dat Wells op weldadige wijze de „sym-pathetische God” kan uitschilderen, de meevoelende, mede gepassioneerde God. Op deze manier laat Wells overtuigend zien dat God geen afstandelijke, onbewogen Beweger is. Juist de boodschap van het kruis laat zien dat God ”bij” ons wil zijn.

Op dit punt wordt het bij Wells wel spannend. Hij theologiseert op het scherp van de snede als hij de relatie tussen de goede God en de gebroken wereld duidt. Spreken over een lijdende God heeft het gevaar in zich in de oude ketterij van het patripassianisme te vervallen (de leer die stelt dat in Christus God de Vader Zelf leed aan het kruis). Het onderscheid tussen de Vader en de Zoon en tussen de godheid en de mensheid van Jezus vervaagt. Diverse uitspraken tenderen op zijn minst in deze richting, zoals bijvoorbeeld: „In Jezus verliest de heilige Drie-eenheid haar leven omwille van ons en vindt het weer.” En er gebeurt natuurlijk theologisch ook wel wat als Wells schrijft dat de menswording van Christus de kern van Gods bedoeling met de schepping was.

Ik luister naar de stem van Wells en kom onder de indruk van Gods bewogenheid. Hoe genadig is Hij! Tegelijk bedenk ik dat het nodig is zijn stem te horen in het koor van hen die al eerder het wonder van het kruisevangelie (Luther!) onder woorden probeerden te brengen.

Boekgegevens

”De gewonde God. Het geheim van Jezus’ lijden”, Samuel Wells; uitg. KokBoekenCentrum; 192 blz.; € 20,-