Boer zet de hakken in het zand
Stroe gaat de boekjes in als het grootste boerenprotest in de Nederlandse geschiedenis. Acht belangenorganisaties en actiegroepen trokken woensdag samen op. Hun eisen: weg met het ”Haagse stikstofdictaat”, handen af van het platteland en geef boeren perspectief.
„Het lijkt wel een feest”, laat een lid van een Franse televisieploeg zich ontvallen. De man is van boeren in zijn eigen land keiharde acties gewend, blokkades met brandende autobanden en gevechten met de oproerpolitie. Niets daarvan op het grote weiland in het Veluwse dorp. De sfeer is gemoedelijk, ondanks de serieuze aanleiding voor het protest. De voortdurend aangroeiende menigte krioelt door elkaar. Mensen zijn druk met elkaar in gesprek, anderen lachen om de nieuwste actieleuzen. Verkopers van friet, frisdrank en ijs doen deze zonovergoten, warme dag goede zaken. Het enige keiharde is de ‘boerenmuziek’ die uit grote boxen over de hoofden wordt uitgestort.
De opkomst is groot, nog groter dan de organisatoren hadden verwacht. De stroom trekkers die vanuit het hele land naar Stroe optrekken, houdt urenlang aan. Het zijn er duizenden. Verkeersbegeleiders leiden ze naar het demonstratieterrein en naar weilanden in de wijde omgeving. De start van het programma wordt vijf kwartier uitgesteld en dan is nog steeds niet iedereen op het grote veld aangekomen, waar gezien de koeienvlaaien kort geleden nog het vee graasde.
Naboth
„Wie wilt u zijn, Naboth, Achab of Izebel? Of die ene profeet die de overheid wijst op een dwaling?” In een brief aan landbouwminister Henk Staghouwer verwijst een niet nader genoemde melkveehouder naar de geschiedenis uit 1 Koningen 21. Wim Brouwer, voorzitter van de afdeling Gelderse Vallei van de boerenorganisatie LTO, leest hem voor.
De massa luistert stil als de woorden van Naboth aan Achab klinken, die Brouwer citeert uit de Nieuwe Bijbelvertaling: „De HEER verhoede dat ik de grond die ik van mijn voorouders heb geërfd aan u zou afstaan.” De boodschap is duidelijk: de Nederlandse boer is als eens Naboth het slachtoffer van een overheid die uit is op zijn grond.
Brouwer is niet de enige die deze stelling verdedigt. Ook voormannen Bart Kemp van Agractie, Bart Jan Oplaat van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders en John Spithoven van de stichting Stikstofclaim, betichten het kabinet van een dubbele agenda. Het stikstofbeleid zou niet zijn bedoeld om de natuur te redden maar om meer ruimte te creëren voor woningbouw en andere economische activiteiten.
LTO, vanouds de officiële spreekbuis van de land- en tuinbouw, staat deze keer vierkant achter het boerenprotest. Sjaak van der Tak, landelijk voorzitter, eist dat „het dictaat van Van der Wal” (minister voor stikstof, TR) van tafel moet. De doelen die de minister voor stikstof eerder deze maand bekendmaakte, zijn volgens hem onhaalbaar. Ook de zogeheten kritische depositiewaarden –normen voor de maximale stikstofneerslag op kwetsbare natuur– kunnen in de prullenbak. Want die zijn, aldus Van der Tak, niet gebaseerd op metingen en bodemonderzoek.
Van der Tak benadrukt dat boeren onmisbaar zijn voor een leefbaar platteland. „De samenleving staat achter ons, want boeren doen ertoe. Zij hebben het vitale platteland opgebouwd waar Nederland rijk door is geworden.”
Dagvoorzitter Jeroen van Maanen geeft Van der Tak een prikje. Twee jaar geleden viel het zogeheten Landbouw Collectief uit elkaar en onderhandelde LTO op eigen houtje met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) verder over stikstof. „Laat LTO niet alsnog met Van der Wal in zee gaan”, zegt hij, met een verwijzing naar de actieleus: ”Wij keren Den Haag de rug toe.”
Wie zeker niet „de drempel van LNV overstapt” zolang het kabinet het stikstofplan niet intrekt, is Henk Bleker, interim-voorzitter van de Nederlandse Melkveehouders Vakbond en voormalig staatssecretaris. Hij vindt dat Den Haag „met deze kaalslag ons onze manier van leven afneemt.” Ook Bleker zet vraagtekens bij de manier waarop de overheid waakt over de staat van de natuur. Hij pleit voor maatwerk en een breed palet van maatregelen om tot herstel te komen als het ergens niet goed gaat.
Burgemeester van Ede René Verhulst, voorzitter van het samenwerkingsverband Foodvalley van gemeenten in de Gelderse Vallei, is bezorgd voor de 380.000 inwoners van het gebied. „De economie van onze regio wordt keihard geraakt.” Volgens Verhulst is er met nieuwe technieken nog veel stikstofuitstoot door de veehouderij te voorkomen.
