Ook lopen zij aan tegen controles door de banken van geldbedragen op al bestaande rekeningen. Of zij krijgen vragen over de herkomst van contant geld omdat kerken kwetsbaar zouden zijn voor witwasserij of het criminele circuit.

Dat meldt Samen Kerk in Nederland (SKIN), dat de belangen behartigt van internationale en migrantenkerken. Volgens coördinator Madelon Grant werken financiële instellingen, zoals banken, met een lijst van risicolanden. Deze landen hebben een repressief regime of worden verdacht van de financiering van drugshandel, criminaliteit en terrorisme. „Ben je als kerkbestuurder afkomstig uit zo’n land of heb je daar banden mee, dan doen veel banken eerst heel lang onderzoek, soms wel twee jaar, en sturen dan een afwijzing, zonder opgaaf van reden. Of ze laten niets meer van zich horen.”

Soms voeren banken extra controles uit, als migrantenchristenen geld overmaken naar hun land van oorsprong. „En er worden vragen gesteld als een migrantenkerk een project in het thuisland wil steunen.” Het gaat volgens Grant om gemeenten die gelinkt zijn aan landen in het Midden-Oosten, Afrika en Latijns-Amerika. „Wij kregen deze signalen binnen en uit een rondvraag bij migrantenkerken bleken deze problemen veel breder te leven.”

Dat banken rekeningen weigeren en controles uitoefenen heeft te maken met de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme, ingevoerd in 2008. Als een bank een vermoeden heeft van fout gedrag of witwassen, mag zij een klant weigeren en moet zij ongebruikelijke transacties melden.

Etnisch profileren

„Dit overheidsbeleid is ingegeven door wantrouwen”, zegt SKIN-coördinator Grant. „In mijn ogen is iemand onschuldig tot het tegendeel is bewezen. Als een overheid fout of crimineel is, wil dat niet zeggen dat een in Nederland wonende persoon afkomstig uit dat land verkeerd bezig is. De banken controleren op afkomst. Dat doet mij denken aan de toeslagenaffaire. Ik ben geen jurist, maar ik heb het idee dat hier sprake is van etnisch profileren.”

Volgens secretaris Arthur Miedema van het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken speelt de kwestie specifiek binnen de migrantengemeenschap. „Van de kerken uit onze achterban hebben wij geen signalen gekregen dat de banken geen rekeningen willen afsluiten. Dat wil niet zeggen dat het niet gebeurt, maar dat is dan niet als probleem bij ons aangekaart.”

Vrijwilligersorganisaties en goede doelen hebben al veel langer last van deze wet die witwassen en terrorismefinanciering moet voorkomen, weet Mark Molenaar van de Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk. Door een aantal wetten, waaronder deze specifieke wet, is de regeldruk voor vrijwilligersorganisaties toegenomen. Hij stelt onomwonden dat er in het geval van de migrantenkerken sprake is van etnisch profileren. „Hoe je het ook wendt of keert, de overheid vindt mensen uit een bepaalde etnische of culturele hoek niet betrouwbaar en gaat daarom controleren.”

Witwassen

„Het is helaas geen onbekend verschijnsel dat er beperkingen zijn in de dienstverlening van banken aan stichtingen”, reageert Bart van Leeuwen van de Nederlandse Vereniging van Banken. „De regels tegen witwassen en financiering van terrorisme die de overheid ons oplegt zijn dermate streng dat ze kunnen leiden tot frictie met klanten en uitsluiting. We zijn daarover in overleg met de overheid.”

Een woordvoerder van het ministerie van Financiën zegt dat banken niet categorisch klanten mogen weigeren. „Maar ze zijn verplicht te kijken naar in hun ogen ongebruikelijke transacties. Ze kunnen dan om meer informatie vragen. Dat kan als belemmerend worden ervaren. We herkennen dit en kijken of we dat kunnen verbeteren en zijn daarover in overleg met De Nederlandsche Bank en de Vereniging van Banken.”

Volgens de woordvoerder is er de laatste jaren meer aandacht voor de uitvoering van de Wet tegen witwassen en terrorismefinanciering, „sinds de boetes die zijn opgelegd aan ABN Amro en ING vanwege gebrekkige witwascontroles.”