In het oostelijk Middellandse Zeegebied gaan de temperaturen in de zomermaanden altijd letterlijk fors omhoog, maar het geldt nu ook in figuurlijke zin. Drie maanden geleden was er geen vuiltje aan de lucht. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan en de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis kwamen half maart overeen de onderlinge banden te verbeteren.

Hier is nu niets meer van te merken. Ruim een week geleden zei Erdogan in een toespraak voor de Turkse televisie dat hij de Griekse premier nooit meer wil zien. „Hij bestaat voor mij niet meer”, stelde hij.

De stevige woorden kwamen een paar dagen nadat de Griekse premier bij een bezoek aan Washington de toezegging kreeg dat Athene F-35-gevechtsvliegtuigen krijgt geleverd. Dat zijn precies de straaljagers die Turkije ook graag wil, maar niet krijgt van de Verenigde Staten. Washington is geïrriteerd omdat Ankara Russische luchtafweerraketten van het type S-400 heeft aangeschaft.

Omdat Erdogan de F-35 niet krijgt, is hij ook wel met minder tevreden, met de F-16. Maar daar doet Washington net zo goed moeilijk over. Dat hangt samen met het Turkse militaire optreden in Noord-Syrië tegen de Koerden die de Verenigde Staten en andere westerse landen hebben geholpen in de strijd tegen de IS-terroristen.

In een toespraak tot het Huis van Afgevaardigden zei Mitsotakis dat de NAVO geen behoefte heeft aan „een nieuwe bron van instabiliteit in het zuidoosten van haar veiligheidsgebied.” Zonder Turkije bij naam te noemen vroeg de Griekse premier de Afgevaardigden „dit te bedenken als ze over wapenleveranties in het oostelijke Middellandse Zeegebied een beslissing nemen.”

Verkiezingen

Erdogan ontstak daarop in woede. Sindsdien vliegen er meer Turkse straaljagers dan normaal over de Griekse eilanden in de Egeïsche Zee. De Turkse president trekt het Verdrag van Lausanne uit 1923 in twijfel waarin de grenzen tussen de twee landen zijn vastgelegd. Volgens dit verdrag horen de eilanden in de Egeïsche Zee bij Griekenland, zelfs die op een steenworp afstand voor de Turkse kust liggen. Regelmatig leidt dit tot geschillen. De mogelijke aanwezigheid van olie en gas in de Egeïsche Zee is ook niet bevorderlijk.

In 1996 maakten de twee landen ruzie over een paar rotsen in zee. In 2020 liepen de spanningen tussen Athene en Ankara hoog op. En nu dus opnieuw.

Het is Turkije bovendien een doorn in het oog dat de Verenigde Staten zich meer en meer militair op Griekenland richten. „Ankara was in het verleden geen betrouwbare partner, noch in Syrië noch in de Zwarte Zee”, zei Kostas Ifantis tegenover het Duitse weekblad Die Zeit. Ifantis is professor internationale betrekkingen aan de Panteion universiteit in Athene.

De gewone Griek ligt niet wakker van Erdogans retoriek en doet het af als een hoop geschreeuw en weinig wol. In Griekenland houdt iedereen het erop dat Erdogan vooral drukte maakt met het oog op de verkiezingen van volgend jaar. Om het Griekse bezit van de eilanden in twijfel te trekken hoopt hij de aandacht van de economische malaise af te leiden. De verwachting is dat het alles met een sisser zal aflopen. Een gewapend conflict zal ertoe leiden dat de toeristen wegblijven en die kan Erdogan voor de broodnodige inkomsten niet missen. Griekenland trouwens evenmin.