De al bijna vier weken durende patstelling over de olieboycot dreigt ook de aandacht van de EU-leiders op te eisen op de extra top in Brussel. Enkele EU-bronnen meldden vooruitgang en zelfs een principeakkoord, maar Rutte is zover nog niet. „Ik denk wel dat het uiteindelijk gaat lukken, misschien zelfs vandaag of morgen. Maar of we eruit komen is niet met zekerheid te zeggen.”

De EU wil inmiddels een uitzondering maken voor Russische olie die per pijpleiding wordt aangevoerd om zo de voornaamste tegenstander Hongarije over te halen. Dat zou nog altijd ongeveer 90 procent van de import uit Rusland raken, maar de Hongaren, Slowaken en Tsjechen uit de brand kunnen helpen. Maar „ook wij hebben een aantal belangen”, waarschuwt Rutte. Nederland en bondgenoten met belangrijke oliehavens als België, Italië en Griekenland willen voorkomen dat hun petrochemische bedrijven worden weggeconcurreerd door rivalen die nog wel goedkope Russische pijpleidingolie krijgen. Een derde van de Russische olie die de EU importeert, komt binnen via de haven van Rotterdam.

„Wij zeggen niet: wij doen dat braaf en anderen kunnen vervolgens oneerlijk concurreren met Nederlandse bedrijven”, zegt de premier. Maar hij ziet Nederland in zijn eentje een vergelijk niet dwarsbomen. „Nederland staat niet alleen in deze discussie. Dat Nederland alleen zou komen te staan lijkt me onwaarschijnlijk.”

Volgens het voorstel dat nu op tafel ligt, zouden Hongarije, Slowakije en Tsjechië de Russische pijpleidingolie alleen voor eigen gebruik mogen inzetten. Export van bijvoorbeeld diesel naar landen als Nederland is niet meer toegestaan zodra eind 2022 het embargo van kracht is. Dan ontvangen de raffinaderijen in Nederland en andere landen met havens dus zelf geen Russische olie meer. Die maatregel moet de industrie daar beschermen tegen concurrentievervalsing.

Voor oneerlijke concurrentie uit Duitsland en Polen, die ook Droezjba-olie krijgen, hoeven EU-landen zonder pijpleidingolie al niet te vrezen. Voor deze landen wordt geen uitzondering op het embargo gemaakt. Zij kunnen ook olie aanvoeren via zee.

Rutte blijft begrip opbrengen voor de wensen van de Hongaarse premier Viktor Orbán, die opnieuw fel uithaalde naar de Europese Commissie. Hij ziet er geen heil in de onenigheid met Orbán op te spelen „omdat we eruit moeten proberen te komen met elkaar”. Wel „zijn er natuurlijk grenzen aan wat kan” om de Hongaren tegemoet te komen, waarschuwt hij.