Recensie: Hanna Rijken biedt praktische handreiking over Choral Evensong
De Choral Evensong –de gebedsdienst die in Engelse kathedralen en ”college chapels” dagelijks aan het eind van de middag wordt gehouden– is ook in ons land door velen omhelsd als een waardevol moment van bezinning.
Hoogwaardige koorzang, mooie hymns, betekenisvolle stilte en het besef dat de liturgie dóórgaat, of er nu mensen zijn om te luisteren of niet: ook doorgewinterde calvinisten halen hun hart op aan deze diensten. Kampen, Leeuwarden, Gorinchem, Groningen, Wijk bij Duurstede, Utrecht, Leiden of Amsterdam: het aantal plaatsen waar van tijd tot tijd evensongs gehouden worden, is niet meer op de vingers van twee handen te tellen.
Hanna Rijken, opgeleid als musicus én theoloog, promoveerde in 2017 op de toe-eigening van de anglicaanse Choral Evensong in ons land: hoe komt het dat deze vorm van liturgie in het geseculariseerde Nederland zo’n aantrekkingskracht heeft? Mensen die wat meer willen weten over de achtergronden van de evensong, of die de mogelijkheden onderzoeken om in eigen woonplaats ook zulke diensten te gaan organiseren, kloppen regelmatig bij Hanna Rijken aan: zij is in ons land langzamerhand dé vraagbaak als het gaat om de Choral Evensong en alles wat daarmee samenhangt.
Als praktische handreiking aan predikanten, dirigenten, organisten en andere liefhebbers van Engelse kerkmuziek schreef Rijken een boekje dat in veertig korte hoofdstukken de historie en achtergrond van de evensong schetst, de liturgische onderdelen van de dienst toelicht en allerlei praktische aspecten behandelt. Want er komt nogal wat bij kijken om zo’n evensong te organiseren!
Eerst geeft zij een impressie van een Choral Evensong in St Paul’s Cathedral in Londen. Vaak gebruikt ze daarbij de ik-boodschap („Het raakt me…, het ontroert me…, ik voel me opgetild…”), zodat het hoofdstuk meer is dan een feitelijke beschrijving: de schrijfster laat zien wat deze dienst bij haar losmaakt, zowel geestelijk als emotioneel.
Rijken maakt duidelijk dat de Choral Evensong ook in Engeland niet overal op dezelfde manier gestalte krijgt, dat het er in de kathedralen en college chapels anders aan toe gaat dan in lokale parochiekerken. Terecht stelt zij de vraag of we er bij het invoeren van de Choral Evensong in Nederland wel wijs aan doen om het kathedrale voorbeeld te volgen. Zou het ”parish”-model niet beter passen bij onze plaatselijke evensong-initiatieven?
Elk hoofdstuk begint met een citaat. Dat kan een Bijbeltekst zijn, een uitspraak van een oudvader of van een eigentijds filosoof. Mooi zijn de woorden van Willlem Barnard, waarin hij uitlegt dat zijn scepsis en twijfel wegvallen tijdens een evensong: „Dan weet ik dat ik niet ongelovig wil zijn, zelfs niet kán zijn, ik houd het niet vol.” De kracht van de Choral Evensong!
De Choral Evensong in de praktijk, Hanna Rijken; uitg. KokBoekencentrum; 176 blz.; € 17,99
