Statistiekbureau CBS meldde dinsdag dat er in Nederland 451.000 vacatures open staan. Dat zijn er meer dan ooit en ook beduidend meer dan het aantal werklozen. Tegenover elke drie werklozen staan vier onvervulde arbeidsplaatsen.

Volgens Fortuin telt het zogeheten onbenutte arbeidspotentieel 1,2 miljoen mensen. „Het gaat om mensen in de bijstand, werklozen, deeltijdwerkers die meer uren zouden willen maken en gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Het bereiken van deze mensen vraagt duidelijke keuzes”, zei hij dinsdag tijdens een congres van CNV in Nieuwegein over de toekomst van werk.

Fortuin overhandigde een manifest van CNV aan minister Karien van Gennep (Sociale Zaken en Werkgelegenheid). Het document bevat tien aanbevelingen om ervoor te zorgen dat mensen aan het werk kunnen blijven. Eén daarvan was dinsdagochtend al bekendgemaakt: de invoering van een opleidingsbudget van 1000 euro voor iedere werknemer.

Een andere aanbeveling is het inzetten van mensen die nu nog aan de kant staan. Fortuin denkt aan de ontwikkeling van „trajecten” die hen perspectief bieden op werk en op een passende beloning voor dat werk. Aan dat laatste schort het nu vaak.

Desgevraagd legt hij uit: „We hebben in Nederland een systeem dat ertoe leidt dat je gekort kan worden op zaken als huurtoeslag, zorgtoeslag en kindgebonden budget, of dat je extra belasting moet betalen als je als uitkeringsgerechtigde aan de slag gaat of als parttimer meer uren wilt werken. Wij krijgen daar veel vragen over, ook van jongeren.”

De CNV-voorman ziet het ook als een opdracht die de identiteit van zijn organisatie met zich meebrengt, om mensen niet aan de kant te laten staan. „Wij vinden dat we dat niet mogen accepteren. Iedereen moet mee kunnen doen, al hoeft dat niet altijd 40 uur per week te zijn.”

Het „openbreken van een blik buitenlanders” vindt hij geen oplossing voor de krapte op de arbeidsmarkt. „Prima dat we Oekraïense vluchtelingen opvangen en die mensen ook werk bieden. En binnen de Europese Unie is er vrijheid van verkeer van personen. Maar mensen uit Egypte of de Filipijnen hierheen halen moeten we niet doen. Dan zouden we die 1,2 miljoen Nederlanders toch in de steek laten.”

CNV vindt dat verder dat werk gezond moet zijn en dat mensen er plezier aan moeten beleven. De vakbond pleit in dit verband onder meer voor een werkweek van 30 uur. Een kortere werkweek zorgt volgens CNV voor een betere balans tussen werk, privé en zorg en „meer evenwicht tussen mannen en vrouwen.”

Fortuin acht een werkweek van „30 of 32 uur binnen tien jaar haalbaar.” Tegelijk beseft hij dat de op dit moment overspannen arbeidsmarkt zich ook de andere kant op kan bewegen.

„Twee jaar corona hebben we heel goed kunnen opvangen, maar die crisis is naadloos overgegaan in de Oekraïnecrisis. Het effect van de huidige hoge energieprijzen op de economie is gigantisch. De koopkracht staat onder druk. Wie zijn energierekening nauwelijks kan betalen, gaat minder uitgeven aan andere zaken. Vooral lage inkomens hebben het zwaar.”

Het CBS meldde dinsdag dat het vertrouwen van consumenten in de economie op een historisch dieptepunt is beland. Als het vertrouwen terugloopt, vermindert de economische groei, weet Fortuin. Hij sluit niet uit dat een deel van de bedrijven die na het wegvallen van de coronasteun hun belastingschuld moeten betalen, alsnog omvalt en dat de betrokken medewerkers hun baan kwijtraken.