Zijn naam is José Ignacio Sánchez Galán en hij is de baas van Iberdrola, vooral groot geworden door een langdurig monopolie en dankzij het beheer van de voornaamste waterkrachtcentrales van het land. Twee privileges die het bedrijf overigens te danken heeft aan dictator Franco (1939-1975).

Energiearmoede is hier al jarenlang een pijnlijke werkelijkheid voor miljoenen mensen. En sinds de stijging van de stroomprijzen die vorig jaar inzette, is de toestand nog dramatischer geworden. Zeker voor de 4,5 miljoen Spanjaarden die in extreme armoede leven.

Wat zei de topman van Iberdrola? „Tachtig procent van de Spanjaarden betaalt nu minder dan in 2018 omdat de belastingen zijn verlaagd”, verzekerde Sánchez Galán. Daarmee doelde hij op de klanten die sinds de liberalisering van de sector overgestapt zijn op het vrijemarkttarief.

Ik behoor tot die categorie. Betalen we minder dan in 2018? Op het eerste gezicht lijkt me dat een bizarre gedachte. Maar ik kan me natuurlijk vergissen, dus duik ik een factuur op uit mei 2018: een kilowattuur kostte toen in de piekuren 15 cent. Het daltarief was 7,2 cent. Ik leg onze laatste stroomrekening ernaast. Nu varieert de prijs tussen 38 en 26,1 cent, afhankelijk van het tijdstip van het verbruik.

We betalen dus drie tot viermaal zo veel, en de baas van Iberdrola zegt –alsof er niets aan de hand is– dat we minder betalen. Het klopt dat de belasting op stroom tijdelijk is verlaagd Maar dat verandert de zaak nauwelijks. Met btw betalen we in de piek nog steeds 2,5 maal zo veel. En het daltarief is meer dan drie keer over de kop gegaan.

Zou Sánchez Galán dit niet weten? Dat lijkt uitgesloten. Hoe dan ook, voor de overige 20 procent van de 30 miljoen klanten van de Spaanse stroombedrijven toonde de baas van Iberdrola nog iets minder respect. Over degenen die niet waren overgestapt op de vrije markt zei hij lachend: „Alleen die stomkoppen die vasthouden aan het door de regering gereguleerde tarief betalen de prijs van de groothandelsmarkt.”

Dat was van een ongehoord cynisme. Sánchez Galán –jaarinkomen 13,2 miljoen, 36.000 euro per dag– weet heel goed dat vooral de laagste inkomens vasthouden aan het gereguleerde tarief. Zij hebben daar goede redenen voor: dit tarief pakt meestal goedkoper uit en wie in de vrije markt zit, komt niet voor overheidssteun op zijn stroomrekening in aanmerking. De vrije markt kan voordelig zijn voor de klant, maar zit vol valkuilen. Per saldo is de vrije sector vooral lucratief voor de stroombedrijven. Vandaar dat zij voortdurend klanten uit de gereguleerde sector proberen te lokken. Zou toch leuk zijn als dat zonder leugens, bedrog en beledigingen kon.