Aanleiding voor het debat was dat de dienst lelijk was ontspoord. Medewerkers hadden tegen de regels in nepaccounts aangemaakt om op sociale media verdachte personen te kunnen volgen. In de zogenoemde dreigingsbeelden die de NCTV periodiek uitbrengt, bleken tegen de regels in persoonsgegevens te zijn verzameld, opgeslagen en verwerkt.

Grapperhaus suste de zaak door erop te wijzen dat er inmiddels was ingegrepen. Het kabinet zou verder snel een nieuwe wet schrijven die het verwerken van persoonsgegevens alsnog van een deugdelijke juridische grondslag zou voorzien. Toch hielden meerdere partijen twijfels. De NCTV, opgericht in 2004 na een islamitische terreuraanslag in Madrid, voert nu taken uit die twintig jaar terug ondenkbaar zouden zijn geweest. Bedoeld of onbedoeld, dat is niet altijd duidelijk.

Zo volgt de dienst personen om te bezien of hun een meldplicht of uitreisverbod moet worden opgelegd in het kader van de in 2014 van kracht geworden deradicaliseringsmaatregelen. Lokale overheden die bezorgd zijn dat de plaatselijke moskee wordt gefinancierd door radicale, buitenlandse moslimorganisaties of haatpredikers laat spreken, kunnen zich tot de dienst wenden waarna de gewenste informatie in hapklare brokken hun kant op komt.

Zelfs stadschroniqueur Eric Alink uit Den Bosch bleek in de NCTV-gegevensstromen geregistreerd te staan, zo ontdekte hij het afgelopen voorjaar tot zijn schrik. Als argument voerde de dienst aan dat Alink in november 2019 een column had uitgesproken tijdens de herdenking van de Kristallnacht in Breda.

Is een dienst die zelfs dergelijke spreekbeurten aantekent nog wel die instantie die de Kamer in 2004 voor ogen stond en is het wettelijk toezichtkader waarbinnen zij opereert nog wel altijd up-to-date?

In een samenleving waar privacy een schaars goed dreigt te worden, zijn argwaan en kritiek jegens een overheidsorgaan dat gretig en niet altijd even gericht gegevens van burgers lijkt te verzamelen al snel gewekt. Meningsverschillen over de rechtmatigheid van NCTV-publicaties leiden intussen zelfs tot rechtszaken. Zulke ontwikkelingen doen het gezag van de dienst geen goed en dat baart zorg. De kerntaken die de NCTV bij haar oprichting kreeg toebedeeld –informatie bijeenbrengen, de samenwerking op het gebied van terrorismebestrijding verbeteren en het beleid coördineren– zijn en blijven immers van cruciaal belang.

Kabinet én NCTV doen er dan ook wijs aan zich te bezinnen op de vraag hoe de dienst zich zo goed mogelijk op die taken kan blijven focussen. Om te voorkomen dat ze almaar uitdijt en uiteindelijk haar eigen bestaansrecht ondergraaft.