Wat regelt de Woo?

Samengevat moeten overheden drie dingen te doen. Allereerst stelt de wet dat verschillende soorten documenten, bijvoorbeeld die gaan over wetgeving, voor iedereen openbaar en toegankelijk moeten zijn. Daarnaast kunnen burgers of journalisten een Woo-verzoek doen. Informatie die nog niet actief openbaar is gemaakt, moet dan alsnog vrijgegeven worden. Tot slot moeten ministeries, provincies en gemeenten hun informatie zowel digitaal als op papier geordend opslaan, volgens de aloude regels van de Archiefwet 1995. Zo’n geordend archief is nodig om de Woo-verzoeken snel en goed te kunnen beantwoorden.

De Woo is volgens Rijksoverheid.nl een belangrijke stap naar een transparantere overheid. Informatie moet openbaar zijn, tenzij dat onmogelijk is, bijvoorbeeld vanwege privacy of veiligheid. Tot nu toe is de praktijk meestal andersom. Informatie is gesloten tenzij het wordt opgevraagd, bijvoorbeeld met een Wob-verzoek.

Waarin verschilt de Woo van de Wob?

Het grootste verschil is het actief openbaar maken van informatie. De Wob kende alleen openbaarheid op verzoek. Verder stellen alle overheidsorganisaties een contactpersoon Woo aan. Deze is bedoeld om vragen over de beschikbaarheid van informatie te beantwoorden.

Hoe kan een Woo-verzoek worden ingediend?

Iedereen kan een Woo-verzoek doen: burgers, journalisten, stichtingen en verenigingen. Het maakt niet uit in welke vorm de vraag wordt gesteld: mondeling, schriftelijk of digitaal. De gevraagde informatie moet vastgelegd zijn in documenten. Dat zijn niet alleen papieren of digitale bestanden, maar ook e-mails, foto’s, video’s en sms- of WhatsAppberichten.

Het is de bedoeling dat alle informatie die actief openbaar gemaakt moet worden, op het platform open.overheid.nl komt. Maar op dit moment kan nog niet alles aangeleverd worden. Overheden kunnen tot die tijd documenten op hun eigen website zetten. Het platform open.overheid.nl wordt stap voor stap in gebruik genomen.

Krijgt de burger met deze wet meer inzicht in het handelen van de regering?

De informatie die actief openbaar gemaakt moet worden, is maar een fractie van alle documenten die de overheid heeft. De initiatiefnemers, Tweede Kamerleden Joost Sneller (D66) en Bart Snels (GroenLinks), hadden graag meer ambitie gezien. Maar onderzoek wees uit dat overheden nog niet klaar zijn voor zoveel openheid. Ze krijgen ruim de tijd om hun systemen en archieven klaar te maken: de invoering van de wet gaat in kleine stappen.

De vraag is of de Woo in de huidige vorm wel zoden aan de dijk zet. De afgelopen jaren kwam er al veel kritiek op de wet, onder meer van journalisten. Ze vinden de Woo te weinig ambitieus. Wim Voermans, hoogleraars staats-en bestuursrecht in Leiden, noemt de wet op de website van de Vereniging van Onderzoeksjournalisten „tandeloos” en „minder streng dan de Wob.” Hij doelt onder meer op een gebrek aan sancties voor overheden die te laat reageren op een Woo-verzoek.