„De Federale Veiligheidsdienst heeft de activiteiten beëindigd van een terroristische groepering die van plan was een beroemde Russische tv-journalist aan te vallen en te vermoorden”, verkondigde president Poetin deze week op de Russische staatstelevisie. Volgens het Russische persbureau Interfax ging het om Vladimir Solovjov. De Oekraïense veiligheidsdienst ontkende plannen te hebben om de presentator om te brengen. Over de video die de arrestatie van leden van het moordcommando zou moeten aantonen, rees internationaal veel twijfel.

Wel of geen moordcomplot, feit is dat Solovjov geldt als een van Ruslands bekendste journalisten. De gewiekste presentator is fervent aanhanger van Poetin. Vierkant stelt de tv-goeroe zich op achter Poetins invasie in Oekraïne.

„Solovjov is echt een van de spreekbuizen van het Russische regime”, zegt dr. Boris Noordenbos, slavist aan de Universiteit van Amsterdam. „Hij is van Joodse afkomst en gebruikt dat gegeven ook om van leer te trekken tegen het in zijn ogen wijd verspreide nazisme in Oekraïne.”

Bullebak

Wie op internet beelden van Solovjov bekijkt, ontdekt dat de man zich kan uiten als een ware bullebak. Hij lag met talloze Russen in de clinch. Zo kreeg Solovjov het in 2019 aan de stok met mensen die protesteerden tegen de bouw van een kathedraal in de Russische stad Jekaterinenburg. Hij noemde hen „demonen” en beloofde de stad te bezoeken om hen te zuiveren.

Solovjov „kan worden gezien als grondlegger van een nieuw soort journalistiek: het nabootsen van vrije gesprekken en discussie.” Die vernietigende diagnose stelde cultuurcriticus Andrej Archangelski in 2019 in een artikel op de blog RaamopRusland. „Onder het mom van een vrije discussie jaagt hij de kijkers angst aan voor de boze buitenwereld.”

Solovjov hakt tijdens zijn politieke show in op bijvoorbeeld Oekraïners, en legt daarentegen de rode loper uit voor Kremlingezinden, betoogt Archangelski met zoveel woorden. Zo zint het Solovjov niet dat Oekraïne de Holodomor herdenkt, de hongersnood van de jaren dertig van de vorige eeuw. Die werd veroorzaakt door Stalins gedwongen collectivisatie van de landbouw en kostte zo’n drie miljoen Oekraïners het leven. „Als eerste krijgt een Oekraïense expert het woord, maar Solovjov onderbreekt hem na ieder woord en geeft direct tendentieus commentaar met uitroepen als: „Dat is een leugen, dat is niet waar!”, zo analyseert Archangelski de werkwijze van de Russische presentator.

Italië

Schuift er een „hoge Russische functionaris” aan, dan leert de kijker een totaal andere Solovjov kennen, schrijft Archangelski. „Solovjov gedraagt zich ineens respectvol, luistert aaandachtig naar wat de gesprekspartner zegt, creëert een uitermate prettige situatie voor de gast. Natuurlijk krijgt de functionaris geen opponent tegenover zich en de presentator stelt hem vragen die eigenlijk verhulde complimenten zijn. Solovjov stelt zich hier op als helper van de overheid.”

Solovjov mag dan zijn fiolen van toorn uitgieten over het Westen, dat weerhoudt de man er niet van enkele villa’s aan te schaffen aan het Comomeer in Italië. De Europese Unie plaatste hem recent op een sanctielijst. Italiaanse activisten besmeurden deze maand zijn riante onderkomen in Pianello del Lario met rode verf. Ze kalkten onder meer het woord ”Killer” op een poort.

„Ben je niet bang in het hart van de Russische propagandamachine?” begroette Solovjov medio 2015 de Nederlandse journalist Jelle Brandt Corstius. Die interviewde hem voor de VPRO-documentairereeks Grenslanden. Daarin maakt Brandt Corstius reportages in Rusland en de buurlanden.

In het interview met de Nederlandse journalist maakt Solovjov bezwaar tegen de visie dat hij een loopjongen van Poetin is. „Alsof we allemaal gebeld worden vanuit het Kremlin. En Poetin mij zo nodig opbelt om allerlei akelige bevelen te geven. Ik heb het gevoel dat ze in het Westen een verwrongen beeld hebben over de Rusische media en over Rusland zelf. Iedereen denkt dat de grote Russische beer terug is. En dat Russen de arme Oekraïners als ontbijt verorberen.”

Leugens

Veelzeggend is wat Jelle Brandt Corstius verzucht over de informatie die hij tijdens zijn reportages krijgt. „Is het wel waar wat ze zeggen? Zijn deze mensen wel echt wie ze zeggen dat ze zijn. Dat is misschien het geniale van de propagandamachine van het Kremlin. Ze dringen je niet hun waarheid op, maar verspreiden zo veel leugens dat je niet meer weet wat waar is en overal aan gaat twijfelen. Leugens waar de dommeren in geloven en de slimmeren cynisch van worden.”